Ο ΘΕΟΣ ΖΗΤΙΑΝΕΥΕΙ

 

 

Η μνήμη του ελεήμονα Ιωάννη μας υπενθυμίζει πώς ο ίδιος ο Θεός είναι το κορύφωμα της ελεημοσύνης και η ελεημοσύνη των αγίων, δεν είναι απλά ένας κατάλογος καλών πράξεων, ένας αλτρουϊσμός, αλλά αγώνας για μίμηση του Θεού, με ανυστερόβουλη διάθεση και φιλότιμο ότι επιστρέφουν στον Ίδιο αυτό πού έλαβαν. 

Ο Θεός είναι ελεήμων και επαίτης. 

Κοινώς ζητιάνος. 

Επαιτεί και όχι απαιτεί.

Επαιτεί από εμάς αυτά πού ο ίδιος μας χάρισε γι αυτούς πού δεν μπορούν να τα έχουν. Υλικά και πνευματικά. 

Αυτή είναι η ευγένεια και η διακριτικότητα Του. 

Θα μπορούσε να συλήσει αποθήκες, να κατακεραυνώσει φιλάργυρους πλουσίους και να γεμίσει τα χέρια των φτωχών και των αδικουμένων. 

Δεν το κάνει όμως. Ζητιανεύει από εμάς αυτό πού μπορούμε να δώσουμε και αυτό πού μπορούμε να στερηθούμε.

Διαχειριστές είμαστε και όμως μας αντιμετωπίζει σαν να είμαστε ιδιοκτήτες. Ενώ έχουμε απλώς την χρήση , μας ατενίζει σαν να έχουμε την διακριτική ευχέρεια. 

Λεπτότητα θεϊκή και ταπείνωση άφατη!

Εμείς θα προδώσουμε την αγάπη Αυτή; 

Μετά ας μην αγαναχτούμε για την κόλαση πού δημιουργούμε για τον εαυτό μας και τους γύρω μας. 

Εμείς μεγαλώνουμε το χάσμα!

Read more: http://iereasanatolikisekklisias.blogspot.com/#ixzz3JQ9pc0Dk

Ο 22ΧΡΟΝΟΣ ΣΑΤΑΝΙΣΤΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΥΤΗΣ ΑΛΛΑ ΤΟ ΘΥΜΑ ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΑΤΑΝΙΣΤΙΚΟΥ ΔΟΓΜΑΤΟΣ!

 

Ο 22ΧΡΟΝΟΣ ΣΑΤΑΝΙΣΤΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΥΤΗΣ

ΑΛΛΑ ΤΟ ΘΥΜΑ ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΥ

ΣΑΤΑΝΙΣΤΙΚΟΥ ΔΟΓΜΑΤΟΣ!

 

Σχόλιο από το Αντιαιρετικό Εγκόλπιο: Απορούν και εξίστανται τα Μ.Μ.Ε, ηλεκτρονικά και έντυπα για το «άγριο» έγκλημα-θυσία στον Σατανά, του 22χρονου δράστη. Και εμείς απορούμε με το απύθμενο θράσσος των Κριτών του οι οποίοι στρουθοκαμηλίζουν στον πραγματικό Δράστη ο οποίος είναι η ΑΝΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ της σύγχρονης ανθρωποκεντρικής κοινωνίας μας. Το παιδί θέλησε να συνεργαστεί με το σατανά. Έκανε και αυτό που απαιτεί ο σατανάς για να ολοκληρωθεί η «συμφωνία», μια θυσία, ίσως και δυο και περισσότερες αν δεν τον συνελάμβαναν. Το παιδί αυτό είναι ο θύτης; Ας μας απαντήσουν οι κριτές του: Πότε αντέδρασαν στις μαζικές σατανιστικές προσηλυτιστικές εκδηλώσεις που γίνονται συχνά πυκνά με την μορφή «καλλιτεχνικής» συναυλίας από διάφορα Heavy, Thrash & Black Metal συγκροτήματα ακόμα και μέσα από τον χώρο των σχολείων μας (schoolwave) ; Θυμίζουμε ότι ο ίδιος ο νεαρός μέσω του γιουτιούμπ έψαχνε άτομα να τον μυήσουν στο εγκληματικό δόγμα: «Θέλω να γίνω σατανιστής. Μένω Αθήνα. Οποιος το δει ας απαντήσει εδώ αν μπορεί να με βοηθήσει να γνωρίσω τα κατάλληλα άτομα», έγραφε ο Αλέξανδρος Παπαγεωργίου ως σχόλιο κάτω από ένα τραγούδι των Rotting Christ, ενώ ελληνικού συγκροτήματος μουσικής μπλακ μέταλ, με τίτλο «Κατά τον Δαίμονα Εαυτού».  Πότε αντέδρασαν στις διάφορες σέχτες, προθαλάμους του σατανισμού που δρουν ανενόχλητες στην Ελλάδα, όταν η Ευρωπαϊκές χώρες με αυστηρή και υπεύθυνη νομοθεσία τις έχουν περιορίσει ουσιατικά; Πότε αντέδρασαν στον έκδηλο αποκρυφισμό, ο οποίος κάλλιστα μπορεί να είναι η ατραπός σε μια ενδεχόμενη  σατανιστική μύηση, και ο οποίος φανερώνεται στις χολιγουντιανές  υπερπαραγωγές τύπου «Χάρυ Πόττερ» και δεκάδων άλλων που κατακλύζουν τις τηλεοπτικές οθόες ακόμη και στην παιδική ζώνη; Είναι τραγική η ευκολία με την οποία η στρεβλωμένη κοινωνία μας ψάχνει για ενόχους όταν ο βασικός ένοχος είναι η ανευθυνότητά της μπροστά στην προστασία των παιδιών μας. Ο μακαριστός π.Αντώνιος έλεγε ότι δεν υπάρχουν εγκληματικά μυαλά αλλά εγκληματικά δόγματα. Αν η κοινωνία και τα Μ.Μ.Ε θέλουν να βρουν τους πραγματικούς ενόχους τότε ας περιορίσουν τον σατανισμό και όχι τους σατανιστές. Ακολουθεί η είδηση.

 

«Θέλω να γίνω σατανιστής...»

Πώς ο 22χρονος δολοφόνος της Γλυφάδας

προσπαθούσε να μυηθεί μέσω ίντερνετ

Μέσω διαδικτύου προσπαθούσε να μυηθεί στο σατανισμό ο 22χρονος δολοφόνος της άστεγης γυναίκας στη Γλυφάδα. Αυτό προκύπτει από τις αναρτήσεις που έκανε, όπως για παράδειγμα εκείνη στο YouTube, πριν από περίπου δύο μήνες. 

«Θέλω να γίνω σατανιστής. Μένω Αθήνα. Οποιος το δει ας απαντήσει εδώ αν μπορεί να με βοηθήσει να γνωρίσω τα κατάλληλα άτομα», έγραφε ο Αλέξανδρος Παπαγεωργίου ως σχόλιο κάτω από ένα τραγούδι των Rotting Christ, ενώ ελληνικού συγκροτήματος μουσικής μπλακ μέταλ, με τίτλο «Κατά τον Δαίμονα Εαυτού». 

Μάλιστα, ο 22χρονος στο σχόλιό του έχει γράψει και τον αριθμό του κινητού του τηλεφώνου, προκειμένου να έρθει σε επαφή μαζί του όποιος γνωρίζει περισσότερα για τον σατανισμό. Ο νεαρός ομολόγησε ότι δολοφόνησε την άτυχη γυναίκα, που βρέθηκε την Κυριακή του Πάσχα σε παρκάκι, ως ανθρωποθυσία στο Σατανά, ενώ δεν δίστασε να πει στους αστυνομικούς πως σχεδίαζε άλλη μία δολοφονία.

Η ταραγμένη ζωή και η κυνική ομολογία για τον φόνο της άστεγης

Ο νεαρός σατανιστής αντιμετωπίζει σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα και προσπάθησε με αυτό τον τρόπο να βρει λύση στη λατρεία του Σατανά. Όπως λένε άνθρωποι που τον γνωρίζουν στο παρελθόν αντιμετώπιζε προβλήματα με τη χρήση ουσιών, στο στρατό είχε κριθεί από τους ψυχιάτρους Ι5, ενώ για ένα χρόνο αντιμετώπιζε σοβαρά κινητικά προβλήματα.

Ο πατέρας του είναι συνταξιούχος ηθοποιός που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με την καρδιά του.Αποφασισμένος να πραγματοποιήσει και δεύτερη ανθρωποθυσία, στο όνομα του Σατανά, ήταν ο 21χρονος νεαρός Αλέξανδρος Παπαγεωργίου που συνελήφθη από τους αστυνομικούς και ομολόγησε ότι σκότωσε μια 40χρονη άστεγη στην Γλυφάδα, για να την προσφέρει στον Εωσφόρο.

Όπως αποκάλυψε στους άνδρες του τμήματος Εγκλημάτων κατά Ζωής της ασφάλειας Αττικής, είχε σκοπό να δολοφονήσει και άλλη γυναίκα στις 21 Ιουνίου, ημέρα του θερινού ηλιοστασίου. Δηλαδή το ερχόμενο Σάββατο.

Την σκότωσε ανήμερα του Πάσχα
Ο νεαρός ανήμερα του Πάσχα, έφυγε από το σπίτι του στη Γλυφάδα αποφασισμένος να σκοτώσει. Ήταν πεπεισμένος ότι τον οδηγούσε ο Σατανάς και θα ήταν αυτός που θα του υποδείκνυε το θύμα του. Είδε την 40χρονη γυναίκα να κοιμάται στο παγκάκι. Στάθηκε λίγα μέτρα μακριά της και με ένα μαχαίρι έκοψε το χέρι του. Με το αίμα του σχημάτισε το 666 και έναν ανάποδο σταυρό. Αμέσως μετά πήρε μια πέτρα και επιτέθηκε στην ανυποψίαστη γυναίκα. Της πολτοποίησε το κεφάλι, έβαλε την πέτρα σε μια σακούλα και την πέταξε στα σκουπίδια. Ήταν το πρώτο του λάθος και αυτό που τελικά θα οδηγούσε στη σύλληψή του.
Οι αστυνομικοί που ειδοποιήθηκαν από περαστικούς για το φρικτό έγκλημα άρχισαν να ερευνούν την περιοχή και εντόπισαν την ματωμένη πέτρα. Πήραν δείγμα από το αίμα και είχαν στα χέρια τους το DNA του δολοφόνου. Όμως ο 21χρονος δεν είχε απασχολήσει ποτέ τις Αρχές και έτσι δεν μπορούσαν να φτάσουν στην ταυτότητά του.

 
Το ψεύτικο προφίλ στο Facebook
O νεαρός κάθε βράδυ περνούσε ώρες πάνω από τον υπολογιστή. Επισκεπτόταν ιστοσελίδες σατανιστικού περιεχομένου και διάβαζε ανάλογα βιβλία. Είχε δημιουργήσει και ψεύτικο προφίλ στο Facebook και δεν δίσταζε στις συνομιλίες του να αφήνει να εννοηθεί ότι είναι σατανιστής και ότι είχε κάνει και φόνο στο όνομα του Σατανά. Αυτό ήταν το δεύτερο και καθοριστικό λάθος, που οδήγησε τους αστυνομικούς στην σύλληψή του.
Η υπηρεσία ηλεκτρονικού εγκλήματος κατάφερε να εντοπίσει τα ίχνη του και δεν άργησε να ανακαλύψει και τον τόπο διαμονής του. Οι αστυνομικοί άρχισαν να τον παρακολουθούν και χθες αποφάσισαν να προχωρήσουν στην προσαγωγή του. Και έτσι από το DNA διαπίστωσαν ότι αυτός ήταν ο δολοφόνος.
Ο νεαρός ομολόγησε τις πράξεις και με την δικογραφία που σχηματίστηκε οδηγήθηκε στον εισαγγελέα. Πήρε προθεσμία και θα απολογηθεί την Πέμπτη.

 
Το προφίλ του νεαρού σατανιστή
Ο νεαρός ζούσε με τους γονείς και τον μεγαλύτερο αδελφό του σε ένα διαμέρισμα της Γλυφάδας. Όπως είπε στους αστυνομικούς από την ηλικία των 15 ετών άρχισε να ασχολείται με τον σατανισμό. Διάβαζε σχετικά βιβλία και έμπαινε σε ιστοσελίδες με ανάλογο περιεχόμενο. Στον τελευταίο καιρό είχε καρφωθεί στο μυαλό του οτι πρέπει να κάνει ανθρωποθυσία αφιερωμένη στο Σατανά. Και διάλεξε την ημέρα του Πάσχα. Όπως ομολόγησε στους αστυνομικούς θα σκότωνε τον πρώτο άνθρωπο που θα έβλεπε μπροστά του, όταν πλησίαζε την εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου.

 
ΠΗΓΗ:  iefimerida.gr &  http://klassikoperiptosi.blogspot.gr/2014/06/22.html

Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον      www.egolpion.com 

18  ΙΟΥΝΙΟΥ 2014

Read more: http://www.egolpion.com/satanistis_glufada.el.aspx#ixzz35BZgZCxN

ΟΜΙΛΙΑ Α΄ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣ ΑΛΛΗΛΟΥΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

ΟΜΙΛΙΑ Α΄

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣ ΑΛΛΗΛΟΥΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

Ρηθεῖσα μετά τρίτην ἡμέραν τῆς πρός Θεσσαλονίκην ἐπιδημίας.

Ἀδελφοί μέν ἡμεῖς πάντες, ὡς ἑνός δεσπότου καί ποιητοῦ, ὅν καί Πατέρα κατά τοῦτο κεκτήμεθα κοινόν˙ ἀλλά τήν ἀδελφότητα ταύτην κοινήν ἔστιν ὡς ἔχομεν καί πρός τήν ἄλογον καί ἀναίσθητον φύσιν. Ἡμεῖς δέ ἀλλήλων ἐσμέν ἀδελφοί, καί ὡς ἐξ ἑνός γηγενοῦς τοῦ Ἀδάμ ὄντες ἅπαντες, καί κατ᾿ εἰκόνα μόνοι γεγονότες Θεοῦ˙ ἀλλά καί τοῦτο κοινόν ἡμῖν τε καί πᾶσιν ἔστι τοῖς ἔθνεσιν˙ Ἡμεῖς δέ ἀλλήλων ἐσμέν ἀδελφοί, καί ὡς ὁμογενεῖς ἔτι μᾶλλον καί τήν αὐτήν οἰκοῦντες˙ μάλιστα δέ πάντων ὡς κοινήν πλουτοῦντες μητέρα τήν ἱεράν ἐκκλησίαν καί τήν εὐσέβειαν, (σελ. 28) ἧς ἀρχηγός καί τελειωτήν Χριστός ὁ τοῦ Θεοῦ γνήσιος Υἱός, ὅς ἡμῶν οὐ Θεός ἐστι μόνον, ἀλλά καί ἀδελφός εὐδόκησεν εἶναι, καί Πατήρ˙ καί οὐ ταῦτα μόνον, ἀλλά καί κεφαλή, συνάγων εἰς ἕν σῶμα πάντας ἡμᾶς, καί ποιῶν ἀλλήλων εἶναι μέλη καί ἑαυτοῦ.

Μετά γάρ τήν ἐκ νεκρῶν αὐτοῦ τριήμερον ἔγερσιν, ὀφθείς ταῖς προσελθούσαις τῷ τάφῳ γυναιξίν, ἔλεγεν ὁ Κύριος˙ «ὑπάγετε, εἴπατε τοῖς ἀδελφοῖς μου ἵνα ἀπέλθωσιν εἰς τήν Γαλιλαίαν, κἀκεῖ με ὄψονται». Ὁρᾶτε ὅπως ἀδελφός ἡμῶν ἀξιοῖ καλεῖσθαι; Διό καί ὁ Ἀπόστολος περί αὐτοῦ φησιν˙ «οὐκ ἀγγέλων ἐπιλαμβάνεται, ἀλλά σπέρματος Ἀβραάμ ἐπιλαμβάνεται˙ ὅθεν ὤφειλε κατά πάντα τοῖς ἀδελφοῖς ὁμοιωθῆναι». Ὅτι δέ καί Πατήρ ἡμῶν ἐστιν ὁ Χριστός, ἀναγενήσας ἡμᾶς διά τοῦ ἁγίου βαπτίσματος καί τῆς αὐτοῦ θείας χάριτος, διά τοῦτο τεκνία ἑαυτοῦ τούς οἰκείους μαθητάς ὀνομάζει, καί μή ἀφήσειν αὐτούς ὀρφανούς ἐπί τό σωτήριον πάθος ἐρχόμενος ἐπαγγέλεται˙ ὅθεν πάλιν φησίν ὁ Ἀπόστολος ὡς, «Ἐπεί οὖν τά παιδία κεκοινώνηκε σαρκός καί αἵματος, καί αὐτός παραπλησίως μετέσχε τῶν αὐτῶν, ἵνα διά τοῦ θανάτου καταργήσει τόν τό κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τουτέστι τόν διάβολον». Ὅτι δέ καί ἕν σῶμα πάντες ἐσμέν ἐν Χριστῷ, Παῦλος καί τοῦτο πιστώσεται λέγων˙ «ὑμεῖς δέ ἐστε σῶμα Χριστοῦ καί μέλη ἐκ μέρους». Καθάπερ γάρ τό σῶμα ἕν ἐστι καί μέλη ἔχει πολλά, πάντα δέ τά μέλη τοῦ ἑνός σώματος πολλά ὄντα σῶμά ἐστιν ἕν, οὕτω καί ὁ Χριστός˙ καί γάρ ἐν ἑνί Πνεύματι πάντες ἡμεῖς εἰς ἕν σῶμα ἐβαπτίθημεν.

(σελ. 30) Ἕν οὖν ἡμῖν ἐστιν ἀδελφοί τό τῆς παλιγγενεσίας καί θεογενεσίας λουτρόν˙ μία πίστις, μία ἐλπίς, εἷς Θεός ἐπί πάντων, καί διά πάντων, καί ἐν πᾶσιν ἡμῖν, συνάγων ἡμᾶς εἰς ἑαυτόν δι᾿ ἀγάπης ἐνθέου καί μέλη ποιῶν ἀλλήλων καί ἑαυτοῦ. Ἀλλά τό πρός ἀλλήλους μῖσος ἐπεισελθόν τῇ συνεργείᾳ τοῦ πονηροῦ καί τήν ἀγάπην ἐξῶσαν, μᾶλλον δέ οὐχ ἅπαξ, ἀλλά καί πολλάκις ἐπεισερχόμενον καί τήν δι᾿ ἀγάπης πρός ἀλλήλους τε καί πρός τόν Θεόν ἕνωσιν ἡμῶν διαλῦον, οὐ μόνον ἀπ᾿ἀλλήλων παραλύει τά κοινά τῆς πόλεως μέλη καί οἷον πάρετον αὐτήν ἀπεργάζεται, ἀλλά καί εἰς πόλεμον ἀντικαταστῆσαν ταῦτα μερίδας ἐμφυλίους στάσεις κινεῖ καί συγχύσεις καί ταραχάς ἀνηκέστους, καί τούς ὁμοφύλους ἀντιπάλους κατασκευάσαν, σχῆμα πόλεως ὑπ᾿ ἐχθρῶν ἁλούσης τῇ καθ᾿ ἡμᾶς ταύτῃ περιτίθησι πόλει, αὐτήν ἐφ᾿ ἑαυτήν ἐλεεινῶς ἐγεῖρον καί αὐτεπίβουλον καί πολεμίαν ἑαυτῆς ἐργαζόμενον˙ ὡς ὑπό τῆς ἁλιτηριώδους στάσεως ταύτης εἰς αἴνιγμα τά κατ᾿ αὐτήν περιίστασθαι.

Τίνες γάρ οἱ τήν πόλιν ἐπιτρέχοντες, ἔσθ᾿ ὅτε καί τούς οἴκους καταστρέφοντες, καί τά ἐν τοῖς οἴκοις διαρπάζοντες, καί σύν πολλῇ μανίᾳ τούς τῶν οἴκων δεσπότας ρινηλατοῦντες, καί κατ᾿ αὐτῶν φονῶντες ἀνιλεῶς τε καί ἀπανθρώπως; Οὐχ οἱ τήν πόλιν οἰκοῦντες ταύτην; Τίνες καθ᾿ ὧν ἡ τηλικαύτη μανία καί βοή καί ὁρμή καί καταδρομή; Οὐχί καί οὗτοι πάλιν οἱ τήν πόλιν οἰκοῦντες ταύτην, ἔστι δ᾿ ὅτε καί παρ᾿ ὧν ἀπήλαυσε πολλῶν ἀγαθῶν; Ὤ τοῦ πάθους! Βαβαί τοῦ μεγέθους τῆς ἀθλιότητος! Αὐτή ἑαυτήν πολεμεῖ, αὐτή ὑφ᾿ ἑαυτῆς πολεμεῖται, ποσίν οἰκείους ἐλαύνεται, χερσίν οἰκείαις κατεδαφίζεται, φαναῖς οἰκείαις κατακροτεῖται, τῶν ἐν αὐτῇ (σελ. 32) κρειττόνων ὑποπτησσόντων καί τοῦ βαναύσου καί χείρονος κακῶς κατάρχοντος μέρους. Ἆρ᾿ οὐχί καί τῆς νόσου τῶν ἀναγεγραμμένων ἐν τῷ εὐαγγελίῳ παραλύτων ἐκείνων ἡ συμβαίνει εἰθισμένη νόσος αὕτη πολλῷ χείρων ἐστί καί ὅσον ἀργίας ἡ κακουργία πολλῷ χεῖρον καί βλαβερώτερον;

Ἀλλά μή δυσχεραίνητε τούτων ἀκούοντες˙ οὐ γάρ ἵνα ὀνειδίσω ταῦτα πρός ὑμᾶς λέγω, ἀλλ᾿ ἵνα ἐπιγνόντες τήν νόσον, νῦν ὅτε νήφετε ταύτης ἀπέχοντες, ζητήσητε τήν αἰτίαν, ἀφ᾿ ἧς ταύτῃ περιπεπτώκατε, καί ποθήσητε τήν ἰατρείαν, καί σπεύσαντες κτήσησθε καί διαφυλάξητε ταύτην, τοῦ Θεοῦ διδόντος τήν ἰατρείαν, καί πρός ταύτην ἐνδυμοῦντος ὑμᾶς, ὡς καί ἐπί τῶν παραλυτικῶν ἐκείνων πεποίηκεν˙ οὐ γάρ μόνον ἐθεράπευσεν αὐτούς, ἀλλά καί δύναμιν αὐτοῖς παρέσχεν, ὡς καί τόν κράββατον ἑκάτερον ἀναθέμενον, ἐφ᾿ ᾧ κατέκειτο, βαδίζειν ἀπροσκόπως.

Ἀλλά τί τό αἴτιον τοῖς τεθεραπευμένοις παραλυτικοῖς ἐκείνοις; Δύο γάρ ἦσαν, ὁ μέν ἐν Ἰερουσαλήν παρά τῇ τοῦ Σιλωάμ κολυμβήθρᾳ κείμενος, ὁ δέ ἐν Καπερναούμ, ὑπό τεσσάρων φερόμενος. Τί οὖν τῆς νόσου τούτοις τό αἴτιον; Ἡ ἁμαρτία. Καί τοῦτο δείκνυσιν ὁ Κύριος˙ τῷ μέν γάρ, ἰδών αὐτοῦ τήν πίστιν πρό τῆς σωματικῆς ἰάσεώς φησι˙ «Τέκνον ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου». Τό δέ μετά τήν ἴασιν εὑρών, «Ἴδε», φησίν, «ὑγιής γέγονας˙μηκέτι (σελ. 34) ἁμάρτανε, ἵνα μή χεῖρόν τί σοι γέγηται». Ὥσπερ οὖν ἐπ᾿ ἐκείνων ἡ ἑκατέρου ἁμαρτία φυγαδεύσασα τήν ὑγείαν παρέτου ἐποίησεν, οὕτω καί ἐφ᾿ ὑμῶν, ἡ κοινή ἁμαρτία φυγαδεύσασα τήν ἀγάπην πολεμίους ὑμᾶς ἀλλήλους κατέστησε˙ πόθεν γάρ ἀπωλέσατε, τήν ἀγάπην, εἰ μή ἀπό τῆς φιλαμαρτήμονος γνώμης; «Ἐν γάρ τῷ πληθυνθῆναι τήν ἁμαρτίαν, ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν», ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις φησίν ὁ Κύριος˙ ψυγείσης δέ τῆς ἀγάπης τελείως, τήν τοῦ Θεοῦ χάριν καί κηδεμονίαν παραμένει ἀδύνατον.

Καί ἵνα δι᾿ ὑποδείγματος ὑμῖν τό πάθος παραστήσω, λύχνῳ ἔοικεν ἡμῶν ἡ ἑκάστου ψυχή, ὡς ἐλαίου μέν ἔχουσα τήν ἀγαθοεργίαν, ἀντί δέ θρυαλλίδος φέρουσα τήν ἀγάπην, ᾗ ἐπαναπαύεται, ἀντί φωτός, ἡ χάρις τοῦ θείου Πνεύματος. Τοῦ τοίνυν ἐλαίου τούτου, δηλονότι τῆς ἀγαθοεργίας ἐκλειπούσης, ἡ ἀντί θρυαλλίδος ἐνοῦσα τῇ ψυχῇ ἀγάπη ἐξ ἀνάγκης ψύγεται καί οὕτω τό φῶς τῆς τοῦ Θεοῦ κηδεμονίας καί χάριτος ἀφίπταται, τῶν φυγόντων τήν ἀρετήν καί τήν ἀγάπην φυγαδευσάντων ἀνθρώπων˙ καί ὁ πρός ἀλλήλους αὐτοῖς τάραχος ἐπιγίνεται, τοῦ Θεοῦ τό πρόσωπον ἀπ᾿ αὐτῶν ἀποστρέψαντος, πρός ὅν φησιν ὁ Δαβίδ˙ «ἀποστρέψαντος δέ σου τό πρόσωπον ταραχθήσονται». Οὕτως ἐκ τῆς ἁμαρτίας ἐμφύλιος στάσις καί σύγχυσις ἡμῖν ἐπιγίνεται, κακίας ἅπαν εἶδος ἐπαγομένη καί τόν ἀρχηγόν τῆς κακίας τοῖς στασιάρχαις καί στασιασταῖς ἐνοικίζουσα, ὅς εἰς θηρία μετασκευάζει, οὐ πολύ δέ εἰπεῖν, ὅτι καί δαιμόνων ἦθος κεκτῆσθαι παρασκευάζει τούς ἐν οἷς εἰσοικίζεται. (σελ. 36) Καί οὕτως ἀνθρωποκτόνον τόν ἄνθρωπον ὁ ἐξ ἀρχῆς ἀνθρωποκτόνος καί μισάνθρωπος ἀπεργάζεται καί τῷ ζωοδότῃ Χριστῷ ἀντικείμενον, πόσῳ μᾶλλον τοῖς ἐπί γῆς βασιλεῦσιν ἤ τῷ κατά πνεῦμα πατρί καί ποιμένι καί διδασκάλῳ, ἀνήκοον καί ἀντίθετον.

Ἐπιστρέψατε οὖν εἰς τήν ὁδόν τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ, καί ταύτης ἀντέχεσθε βεβαίως, ἵν᾿ ὑμῶν ἀειθαλής εἴη καί διηνεκής ἡ πρός ἀλλήλους ὁμόνοια, καί ἐπιστραφῇ πάλιν πρός ὑμᾶς ὁ Κύριος, καί ἐπαναπαύσηται ἐφ᾿ ὑμᾶς μετά τῆς εἰρήνης καί ἡ χάρις τοῦ θείου Πνεύματος. Ἀλλ᾿ ὁ ἐπί τῆς Ἰερουσαλήμ παραλυτικός ἐκεῖνος παρέκειτο τῇ τούς νοσοῦντας ἰωμένῃ τοῦ Σιλωάμ κολυμβρήθρα˙ οὐδέ ὑμεῖς τελείως ἀπέστητε τῆς βραβευούσης τήν εἰρήνην Ἐκκλησίας Χριστοῦ. Ἀλλ᾿ ὡς ἐκεῖνος ἄνθρωπον οὐκ εἶχε τόν συνεργήσοντα πρός τήν ἀπό τῆς κολυμβήθρας ἐκείνης χάριν, οὕτως οὐδέ ὑμῖν ἐνταῦθα ποιμήν ὑπῆρχε κηρύττων εἰρήνην, καί συνάγων τά διεσκορπισμένα μέλη, καί συνάπτων πρός ἑαυτά, καί τήν ἀπό τοῦ μίσους νόσον καί καχεξίαν ἐκβάλλων τοῦ σώματος τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας.

Νῦν οὖν ἡμεῖς ἐπέστημεν ἤδη, καί σύνεσμεν ὑμῖν ἐν Χριστῷ, καί ὑπέρ Χριστοῦ πρεσβεύομεν, ὡς αὐτοῦ παρακαλοῦντος δι᾿ ἡμῶν. Καταλλάγητε τῷ Θεῷ. Ἐπίγνωτε τήν πρός ἀλλήλους συγγένειαν, οὐ κατά ψυχήν μόνον, ἀλλά καί κατά σῶμα προσοῦσαν ἐκ προγόνων ὑμῖν. Ἀναμνήσθητε τῶν πρότερον τῆς εἰρήνης ἡμερῶν ἐκείνων, πόσων δι᾿ αὐτῆς ἀπελαύετε καλῶν, ὧν πάντων ἐστερήθητε νῦν. Μή λογίζεσθε τό κακόν, μηδ᾿ ἀντιδιδόναι κακόν ἀντί κακοῦ θελήσητε, ἀλλ᾿ ἐν τῷ ἀγαθῷ νικήσατε τό κακόν. Τήν πρός (σελ. 38) ἀλλήλους ἀγάπην ἐντερνισάμενοι, ὡς ἄν καί τήν παρά Θεοῦ ἀγάπην κτήσησθε, καί τήν πρός αὐτόν ἀγάπην ἐνδείξησθε˙ οὐδέ γάρ ἐστιν ἀγάπην πρός Θεόν ἔχειν, ἤ τήν παρ᾿ αὐτοῦ χάριν καί κηδεμονίαν καρποῦσθαι τούς μή ἀγαπῶντας τούς ἰδίους ἀδελφούς.

Ὑπακούσατέ μοι νῦν ἐλθόντι πρός ὑμᾶς ἀδελφοί, καί τήν εἰρήνην πρό πάντων τε καί πρός πάντας εὐαγγελιζομένῳ κατά τό τοῦ Κυρίου παράγγελμα˙ καί συνεργάσασθέ μοι ταύτην, χαριζόμενοι ἀλλήλοις, εἴ τις πρός τινα ἔχει μομφήν, ὡς καί ὁ Χριστός ἐχαρίσατο ἡμῖν, ἵνα γένησθε υἱοί τῆς εἰρήνης, ταὐτό δ᾿ εἰπεῖν τοῦ Θεοῦ. Αὐτός γάρ ἐστιν ἡ εἰρήνη ὑμῶν, ὁ ποιήσας τά ἀμφότερα ἕν, καί τό μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύσας, καί καταργήσας τήν ἔχθραν ἐν τῷ σταυρῷ αὐτοῦ. Αὐτός καί πρός τούς ἰδίους μαθητάς καί δ᾿ ἐκείνων εἶπε πρός ἡμᾶς, εἰς ἥν ἄν πόλιν ἤ οἰκίαν εἰσέλθωμεν, τήν εἰρήνην προκαταγγέλειν αὐτοῖς. Καί τό ἔργον ἅπαν τῆς αὐτοῦ παρουσίας ἡ εἰρήνη ἐστί, καί δι᾿ αὐτήν κλίνας οὐρανούς ἐπί τήν γῆν κατῆλθε. Διό καί ὁ Δαβίδ περί αὐτοῦ προεῖπεν˙ «ἀνατελεῖ ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ δικαιοσύνη καί πλῆθος εἰρήνης». Καί ἐν ἑτέρῳ ψαλμῷ πάλιν περί αὐτοῦ φησιν˙ «ὅτι λαλήσει εἰρήνην ἐπί τόν λαόν αὐτοῦ καί ἐπί τούς ὁσίους αὐτοῦ, καί ἐπί τούς ἐπιστρέφοντας καρδίαν ἐπ᾿ αὐτόν».

Δείκνυσι δέ καί ὁ ἐπί τῇ γεννήσει τούτου παρά τῶν ἀγγέλών ὕμνος, ὅτι τήν εἰρήνην ἡμῖν κομίζων οὐρανόθεν ἦλθεν ἐφ᾿ ἡμᾶς, «δόξα», λεγόντων, «ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία». Καί αὐτός δέ πληρῶν ἤδην τήν σωτήριον (σελ. 40) οἰκονομίαν, τήν εἰρήνην ἀντί κληρονομίας τοῖς οἰκείοις ἀφῆκε, λέγων πρός αὐτούς, «εἰρήνην τήν ἐμήν δίδωμι ὑμῖν, εἰρήνην τήν ἐμήν ἀφίημι ὑμῖν». Καί πάλιν, «εἰρηνεύετε ἑαυτοῖς καί πᾶσι»˙ καί, «ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες, ὅτι ἐμοί μαθηταί ἐστε, ἐάν ἀγαπᾶτε ἀλλήλους». Καί ἡ τελευταία ἥν ἔδωκεν ἡμῖν εὐχή, πρός τόν οἰκεῖον Πατέρα ἀναβαίνων, τήν πρός ἀλλήλοις ἀγάπην ἐπιστηρίζει˙ «Δός γάρ αὐτοῖς», φησίν, «ἵνα πάντες ἕν ὦσι».

Μή οὖν ἐκπέσωμεν τῆς πατρικῆς εὐχῆς, μηδέ τήν κληρονομίαν ἀποβαλώμεθα τοῦ οὐρανίου Πατρός, μηδέ τήν σφραγῖδα καί τό σημεῖον τῆς πρός αὐτόν οἰκειότητος, ἵνα μή καί τήν υἱοθεσίαν καί τήν εὐλογίαν καί τήν πρός αὐτόν μαθητείαν ἀποβαλώμεθα, καί τῆς ἐπηγγελμένης ἐκπέσωμεν ζωῆς, καί ἀποκλεισθῶμεν τοῦ πνευματικοῦ νυμφῶνος, καί παρ᾿ αὐτοῦ τοῦ εἰρηνάρχου Πατρός ἀκούσωμεν˙ οὐκ οἶδα ὑμᾶς˙ ἀποχωρεῖτε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ τοῦ μίσους καί τῆς ἔχθρας καί τῶν σκανδάλων αἴτιοι˙ ὅς, ἵνα μή τοῦτο πάθωμεν, διά τῶν ἁγίων αὐτοῦ Μαθητῶν καί Ἀποστόλων παντί τῷ κόσμῳ τήν εἰρήνην ἀπέστειλε.

Διό καί αὐτοί ἐν ταῖς οἰκείαις ὁμιλίαις καί τοῖς συγγράμμασι, ταύτην πρό πάντων τιθέασι τῶν λόγων, «χάρις ὑμῖν καί εἰρήνη ἀπό Θεοῦ», προοιμιαζόμενοι. Ταύτην καί ἡμεῖς ὡς ὑπηρέται τῆς ἐκείνων διακονίας, ὑμῖν ἥκομεν ἀρτίως κομίζοντες, καί μετά Παύλου πρός ἡμᾶς λέγομεν˙ «εἰρήνην διώκετε μετά πάντων καί τῶν ἁγιασμόν ἧς χωρίς οὐδείς ὄψεται τόν Κύριον». Εἰ δέ, χωρίς τῆς μετά πάντων εἰρήνης, οὐδείς ὄψεται τόν Θεόν, ὁ μηδέ μετά τῶν (σελ. 42) πατριωτῶν εἰρηνεύων, πῶς ὄψεται τόν Θεόν ἐν αἰῶνι τῷ μέλλοντι; Πῶς δέ οὐκ ἀκούσεται τότε, «ἀρθήτω, ἵνα μή ἴδοι τήν δόξαν Κυρίου»; Ἀλλ᾿ ἡμῶν μηδένα γένοιτο ταύτης ἀκοῦσαι τῆς ἀπευκταίας φωνῆς, ἀλλά καταλλαγέντας, καί συναχθέντας πάντας διά τῆς εἰρήνης καί ἀγάπης καί ὁμονοίας εἰς ἕν, ἐν μέσῳ ἔχειν αὐτόν, κατά τήν αὐτοῦ γλυκεῖαν ἐπαγγελίαν, τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ἐξευμαρίζοντα μέν ἡμῖν τήν τοῦ παρόντος βίου δυσχέρειαν, χαριζόμενον δέ ἐν καιρῷ εὐθέτω τήν αἰώνιον ζωήν καί δόξαν, καί βασιλείαν.

Ἧς γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτι καί φιλανθρωπίᾳ τοῦ εἰρηνοδώρου Θεοῦ καί Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ˙ ᾧ πρέπει δόξα, κράτος, τιμή καί προσκύνησις, σύν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ Πατρί καί τῷ ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν καί ἀεί, καί εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Συνέντευξη του Jean Claude Larchet

Συνέντευξη του Jean Claude Larchet

για την ραδιοφωνική εκπομπή της Αποστολικής Διακονίας «Ταξιδεύοντας στον κόσμο του βιβλίου» (3/4/2009)

 

Κατ' αρχήν να σας ευχαριστήσουμε κ. Λαρσέ τόσο για την παρουσία σας στο στούντιο προκειμένου να μας παραχωρήσετε μια συνέντευξη, όσο βεβαίως και για την μελέτη σας που εκδόθηκε στις εκδόσεις της Αποστολικής Διακονίας. Σας ευχαριστώ και εκ μέρους των ακροατών της εκπομπής.

Σας ευχαριστώ κι εγώ για την πρόσκλησή σας.

-

Αναφερόμενος στο επιστημονικό σας έργο θα ήθελα να τονίσω ότι έχετε εκδώσει πολυάριθμες μελέτες ορθοδόξου Πατρολογίας. Θεωρείστε λοιπόν ένας Πατρολόγος;

Ναι, γιατί το σύνολο του έργου μου στηρίζεται στην διδασκαλία των Πατέρων. Ειδικότερα, αφιέρωσα τρεις μελέτες στον μεγάλο Πατέρα ʼγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, είναι ένα σημαντικό μέρος του έργου μου, αλλά επίσης ασχολήθηκα κυρίως με το ζήτημα των νοσημάτων και ό,τι σχετίζεται με αυτά, όπως η οδύνη, τελικά ο θάνατος, καθώς και με ζητήματα Βιοηθικής. Όλες αυτές οι μελέτες σχετικά με τα νοσήματα, ο αριθμός των οποίων είναι δέκα, βασίζονται στην πατερική διδασκαλία και παρουσιάζονται ως απάντηση στα ερωτήματα και τις συγκεκριμένες ανησυχίες του σύγχρονου ανθρώπου. Είναι λοιπόν ταυτόχρονα μια εργασία, η οποία στηρίζεται στην πατερική παράδοση αλλά δεν έχει μουσειακό χαρακτήρα. Πρόκειται για μία αυθεντική παράδοση, πιστή στην διδασκαλία του Ιησού, των Αποστόλων και των Πατέρων, η οποία δίδει απαντήσεις στις ανησυχίες και τις ανάγκες των ανθρώπων κάθε εποχής.

-

Κατά την γνώμη μου τίθεται ένα ερώτημα, αναφορικά με τον όρο που χρησιμοποιείτε «θεραπευτική». Μπορούμε να αναλύσουμε λίγο τον όρο, καθώς μου φαίνεται ότι δεν χρησιμοποιείτο. Είναι τις τρεις τελευταίες δεκαετίες που χρησιμοποιούμε τον όρο «θεραπευτική», αν δεν κάνω λάθος.

Είναι βέβαια ένας όρος που προέρχεται από τα ελληνικά, αλλά τον οποίο τον χρησιμοποιούμε ευρέως στα γαλλικά, εννοώντας την θεραπεία μιας ασθένειας. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε επίσης τον όρο «θεραπεία», «φροντίδα», προκειμένου να επιτύχουμε την θεραπεία. Πράγματι, η έννοια της θεραπευτικής επανέρχεται σε πολλά από τα βιβλία μου. Έτσι έχω γράψει μια μελέτη σχετικά με την «θεραπευτική των ψυχικών νοσημάτων» που διαφέρουν από τα πνευματικά νοσήματα. Πιστεύω ότι αυτό που είναι πράγματι νέο είναι η χρήση της έκφρασης «θεραπεία των πνευματικών νοσημάτων», καθώς η έκφραση αυτή δεν απαντάται στα πατερικά κείμενα, απαντάται όμως σ' αυτά σαν έννοια.

-

Αυτή είναι άλλωστε και η πρωτοτυπία της μελέτης σας. Μου φαίνεται ότι έχετε γράψει μια τριλογία. Δυστυχώς έχουμε μόνο το ένα μέρος της, αυτό για τα πνευματικά νοσήματα. Έχετε συγγράψει επίσης ένα έργο για την θεραπευτική των σωματικών νοσημάτων…

Το πρώτο μου βιβλίο ονομάζεται «θεολογία της νόσου» το οποίο αναφέρεται στις σωματικές νόσους. Σε αυτό το έργο προσπαθώ να δω ποια είναι η θέση του Χριστιανισμού απέναντι στην ιατρική, διότι ετέθη το ζήτημα στην ιστορία του Χριστιανισμού. Ορισμένοι απέρριψαν την ιατρική ισχυριζόμενοι ότι θα πρέπει να φτάσουμε στην θεραπεία δια της θρησκευτικής οδού, άλλοι πάλι δέχονταν την ιατρική αδιακρίτως, και δείχνω ότι από πολύ νωρίς υπάρχει αποδοχή της ιατρικής, αλλά χριστιανοποιώντας την. Δηλαδή, οι Πατέρες έλεγαν ότι πρέπει να αποδεχτούμε την Ιατρική ακόμη κι αν αυτή είναι κοσμική γνώση, μόνο που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι είναι ο Θεός ο οποίος δημιουργώντας τον κόσμο μας έδωσε τα φάρμακα μέσω των φυτών αλλά και την διάνοια των ανθρώπων, οι οποίοι εφηύραν επιπλέον φάρμακα από αυτά που μας προσφέρει η φύση. Είναι ο Θεός που χάρισε την διάνοια στους ιατρούς, είναι Αυτός ο δημιουργός της θεραπείας, είναι Αυτός που θεραπεύει δια μέσου της Ιατρικής και των ιατρών. Το δεύτερο μέρος αυτού του βιβλίου έγκειται στο να δείξει με ποιον τρόπο πρέπει να αποδεχτούμε, να κατανοήσουμε και να βιώσουμε από χριστιανικής επόψεως τις προσωπικές μας νόσους. Πώς τα νοσήματα, που είναι αποτέλεσμα του προπατορικού αμαρτήματος, μπορούν αν είμαστε ικανοί να τα ζήσουμε πνευματικά με την χάρη του Χριστού, να γίνουν κάτι ωφέλιμο πνευματικό για μας. Αλλά υπάρχει ένας χριστιανικός τρόπος που πρέπει να ιδιοποιηθούμε, αυτό είναι που ήθελα να εξηγήσω στο εν λόγω έργο μου.

-

Μια άλλη ερώτηση. Έχω την εντύπωση ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας θεωρούν την ανθρώπινη φύση στο σύνολο της ασθενή. Μπορούμε να σταθούμε λίγο στην ανθρώπινη ασθένεια μετά την πτώση των πρωτοπλάστων;

Πράγματι, η βάση της χριστιανικής ανθρωπολογίας είναι ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ' εικόνα Θεού και προορίζεται για να κατακτήσει το καθ' ομοίωση με Αυτόν, ότι δεν δημιουργήθηκε τέλειος αλλά οδεύει για την τελείωσή του. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι η ανθρώπινη φύση προσβλέπει προς τον Θεό, και ότι αρχικά υπήρξε αγαθή, δηλαδή, έννοιες τις ὁποῖες συνδέουμε με την ανθρώπινη φύση, όπως «αλλοίωση», «νόσος», «θάνατος» δεν υπήρχαν στην αρχή. Εμφανίστηκαν εκ των υστέρων ως αποτέλεσμα του προπατορικού αμαρτήματος των πρωτοπλάστων, που επιβεβαιώθηκε και αργότερα με τις αμαρτίες όλων των ανθρώπων. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι η πτώση του ανθρώπου μετά το προπατορικό αμάρτημα εισάγει ταυτόχρονα στο σώμα και στην ψυχή ένα αριθμό προβλημάτων επιδείνωσης, που αβίαστα μπορούμε τις ονομάσουμε νόσους, γιατί αναμφισβήτητα πρόκειται για διαταραχή της αρχικής υγιούς καταστάσεως. Είναι αντίστοιχο με την κατηγορία που ονομάζω «πνευματικές νόσους». Πρόκειται για νόσους που αρχικά δεν υπήρχαν αλλά εμφανίστηκαν ως αποτέλεσμα της αμαρτίας.

-

Στην εισαγωγή του έργου αναφέρεστε στο απολυτρωτικό έργο του Χριστού που απελευθερώνει την ανθρώπινη φύση από την τυραννία του διαβόλου και των δαιμόνων. Μπορούμε να σταθούμε λίγο στην τυραννία αυτή;

Πράγματι, αναφέρομαι σε αυτήν την θεώρηση, που είναι σημαντική, αλλά δεν είναι και η μόνη. Έχουμε δηλαδή, κυρίως ιστορικούς ή σχολιαστές που έχουν την τάση να θεωρούν ότι ο Χριστιανισμός δεν αντιμετωπίζει τις νόσους, κυρίως τις ψυχικές παρά μόνο αναφορικά με την ενέργεια των δαιμόνων. Είναι μόνο ένας από τους παράγοντες. Είναι βέβαιο ότι μετά το προπατορικό αμάρτημα, ο διάβολος και οι δαίμονες που είναι διαφορετικά δημιουργήματα από εμάς, όπως οι άγγελοι και οι τάξεις, απόκτησαν επάνω στον κόσμο και τους ανθρώπους μια δύναμη που δεν είχαν πρωτύτερα και τους την επέτρεψαν οι άνθρωποι λόγω της αμαρτίας. Διότι αποστρεφόμενοι το θέλημα του Θεού χάσαμε την προστασία Του, δίνοντας έτσι εξουσία στους δαίμονες και στον διάβολο, που έγινε Κύριος του κόσμου τούτου. Είναι λοιπόν βέβαιο, για παράδειγμα, ότι οι αμαρτίες και τα πάθη, που είναι πνευματικές νόσοι, οξύνθηκαν, υποδαυλίστηκαν και καλλιεργήθηκαν από τη δράση του διαβόλου. Είναι επίσης σίγουρο ότι οι άνθρωποι παρέμειναν σχετικά ανήμποροι σε αυτή τη δράση του διαβόλου μέχρι τον ερχομό του Χριστού. Υπήρχε βεβαίως η χάρις που είχε δοθεί σε όσους σέβονταν τον Νόμο, αλλά η πλήρης εξουσία και η νίκη επί του διαβόλου κατέστη δυνατή μόνο εν Χριστώ και δια του Χριστού, διότι ο ίδιος ο Χριστός νίκησε το διάβολο, όχι μόνο δια του Πάθους και της Αναστάσεώς Του, όπως λέμε κατά κόρον, αλλά και με σύνολο του βίου Του, καθώς ήδη από τότε που ήταν στην έρημο και μπήκε στον πειρασμό αλλά αντιστάθηκε σ' αυτόν, ήδη έχουμε ένα μέρος της νίκης επί των δαιμόνων. Ο Αγ. Μάξιμος, για παράδειγμα, αναφέρει ο Χριστός δια της αντιστάσεώς Του απέναντι στον πειρασμό στην έρημο ήδη νίκησε για μας όλους τους πειρασμούς που συνδέονται με την ηδονή. Επί του Σταυρού ακολούθως. Κατά την διάρκεια του πάθους Του, νίκησε για μας όλα τους πειρασμούς που συνδέονται με τις φοβίες μας για την οδύνη και τον θάνατο.

-

Όπως σημειώνετε, όταν χρησιμοποιείται ο όρος λυτρωτής, υπάρχει στην δυτική θεολογία μια τάση ανάλυσής του με δικανικούς όρους.

Όντως. Το μυστήριο της σωτηρίας μας είναι μυστήριο σύμφωνα με την έκφραση που χρησιμοποιούμε, δηλαδή ταυτόχρονα προτάσσεται αλλά δεν μπορούμε να το κατανοήσουμε πλήρως μολονότι μπορούμε να το εκφράσουμε. Αυτός είναι και ο λόγος που οι Απόστολοι, και ο ίδιος ο Χριστός εξέφρασε με παραβολές, χρησιμοποίησαν εικόνες, όπως άλλωστε και οι Πατέρες. Πράγματι, μια από τις πιο σημαντικές εικόνες που χρησιμοποιεί ο Απόστολος Παύλος είναι η εικόνα της εξαγοράς. Ο Χριστός –λυτρωτής που μας εξαγοράζει δια του αίματος, των παθών του, της οδύνης Του. Είναι εικόνα που στην Δύση αναπτύχθηκε μονοδιάστατα. Έτσι, για παράδειγμα, στην θεολογία του Ανσέλμου έχουμε μια θεώρηση της εν Χριστώ οικονομίας βασισμένη αποκλειστικά στην εξαγορά. Είναι μία θεώρηση απολύτως κατανοητή για τους ανθρώπους της εποχής κατά την οποία έγραψαν οι απόστολοι. Ο ρωμαϊκός κόσμος, όπως γνωρίζετε, είχε πολύ αναπτυγμένη νομική οργάνωση αλλά και δικανική νοοτροπία. Ήταν επίσης η εποχή όπου έλαβε τέλος η δουλεία. Εξαγόραζαν την ελευθερία των σκλάβων. Ήταν εικόνες ζωντανές για τους ανθρώπους εκείνης της εποχής. Αυτές οι εικόνες δεν είναι βέβαια λανθασμένες, αλλά πιστεύω ότι μιλάνε λιγότερο στον σύγχρονο άνθρωπο. Αντιθέτως, πιστεύω ότι η εικόνα της θεραπείας μιλάει περισσότερο στο σύγχρονο άνθρωπο. Διαπιστώνουμε ότι υπάρχει έμπνευση στον δυτικό κόσμο για την θεραπευτική. Υπάρχουν πολλές αιρέσεις που αναπτύσσονται και γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία, παρουσιάζοντας μεθόδους για την απόκτηση υγείας, όχι μόνο σωματικής ή ψυχικής αλλά και πνευματικής. Ο Βουδισμός, εν τέλει, γνωρίζει μεγάλη απήχηση γιατί προτείνει την εσωτερική ειρήνη, μια μορφή απελευθέρωσης από τις αγωνίες, από τις εξαρτήσεις και άλλα παρόμοια προβλήματα. ʼποψή μου είναι ότι βρίσκουμε στον Χριστιανισμό όχι μόνο κάτι ανάλογο αλλά και σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό. Η ιδέα του Χριστού που έρχεται για να θεραπεύσει την ανθρωπότητα, είναι μια εικόνα πραγματικά παραδοσιακή και θεμελιώδης, που την βρίσκουμε από τις απαρχές του Χριστιανισμού. Το ίδιο το όνομα του Ιησού στα εβραϊκά σημαίνει ο «Θεός θεραπεύει». Η λέξη «σωτηρία», δεν σημαίνει απλά σωτηρία αλλά επίσης θεραπεία. Και στα ιταλικά, για παράδειγμα, η λέξη salute σημαίνει ταυτόχρονα σωτηρία και θεραπεία. Είναι λοιπόν μια εικόνα καταλυτική που οι Πατέρες καλλιέργησαν. Γιατί πρέπει να πούμε ότι στην αρχαιότητα υπήρχε η τάση οι θρησκείες να είναι και θεραπείες. Έτσι, για παράδειγμα, είχαμε την λατρεία του Ασκληπιού, η οποία ήταν πολύ ανεπτυγμένη. Οι πρώτοι χριστιανοί συγγραφείς, οι πρώτοι Απολογητές, αποδεικνύουν ότι ο Ασκληπιός ήταν ψευδο- ιατρός και ότι ο πραγματικός ιατρός που έρχεται για να θεραπεύσει τους ανθρώπους σε όλα τα επίπεδα είναι ο Χριστός .

-

Έχω την εντύπωση ότι σε πολλά πατερικά κείμενα η θεραπευτική της ανθρώπινης φύσεως που προτείνουν οι Πατέρες είναι η άσκηση.

Ναι, όπως δείχνω και στο παρόν έργο μου, ο ρόλος της ασκήσεως είναι καθοριστικός και πρόκειται για μια μέθοδο θεραπευτικής. Η άσκηση είναι ένας όρος που δεν θα πρέπει να τον κατανοούμε με την στενή έννοια του. Δεν είναι μόνο η νηστεία, η αγρυπνία, η επίπονη εργασία κ.λπ., αλλά περιγράφει επίσης στην πρωταρχική της σημασία στην ελληνική μια προσπάθεια, ένα είδος εξάσκησης που περιλαμβάνει το σύνολο της πνευματικής ζωής. Αντιπροσωπεύει όλα όσα πρέπει να κάνει ο άνθρωπος για να σωθεί από την πλευρά του, αλλά ξέρουμε ότι δεν είναι ο άνθρωπος μόνος του που με τη δική του προσπάθεια μπορεί να σωθεί, είναι ο Χριστός που μας σώζει. Αν σωνόμαστε δια της χάριτος του Κυρίου, πρέπει και από την πλευρά μας να κάνουμε κάποια πράγματα για να μπορέσουμε να δεχτούμε αυτήν την χάρη. Είναι ξεκάθαρο αυτό σε όλα τα επίπεδα. Όταν για παράδειγμα δεχόμαστε την Θεία Ευχαριστία ξέρουμε ότι και η διάθεση στην οποία βρισκόμαστε την ώρα που μεταλαμβάνουμε είναι πολύ σημαντική για το μυστήριο με το οποίο μεταδίδεται η χάρις του Χριστού. Όταν προσευχόμαστε πριν από το μυστήριο, αιτούμαστε η μετάληψη του αίματος και του σώματος του Χριστού να είναι θεραπεία για την ψυχή και το σώμα μας, σωτηρία μας. Όχι για την καταδίκη μας, τον θάνατό μας, την ασθένεια μας. Γιατί αν δεχθούμε την χάρη με άσχημη διάθεση, όχι μόνο η χάρη δεν είναι αποτελεσματική, αλλά μπορεί να στραφεί και εναντίον μας λόγω της αναξιότητάς μας. Υπάρχει λοιπόν κάτι πολύ σημαντικό που δεν το βρίσκουμε στην Δύση και στην Ορθοδοξία το ονομάζουμε «συνεργία». Υπάρχει μια μορφή συνεργασίας μεταξύ του Θεού που μας σώζει και του ανθρώπου που έχει την «διάθεση» για να δεχτεί την Χάρη Του. Και τα δύο είναι πολύ σημαντικά. Ακριβής αυτό είναι η άσκηση, το σύνολο της διαθέσεως στο οποίο βρίσκεται ο άνθρωπος προκειμένου να δεχτεί την χάρη του Θεού που τον σώζει και τον οδηγεί στην θέωση.

-

Στην έρευνά σας γίνεται ξεκάθαρο ότι υπάρχει μια διχοτόμηση στην ανθρωπότητα ανάμεσα στο παλαιό και τον νέο άνθρωπο. Εφόσον ο σκοπός του Χριστιανισμού είναι η θέωση του ανθρώπου, στο έργο σας εκθέτετε όλες τις πρακτικές με τις οποίες ο άνθρωπος μπορεί να πλησιάσει την Θεία Χάρη. Ορισμένοι θα απορήσουν με τις ευρύτατες γνώσεις σας για τους Πατέρες της Εκκλησίας, μολονότι προέρχεστε από μια χώρα με πολύ πλούσια επίσης θεολογική παράδοση. Να πούμε στους ακροατές της εκπομπής μας γιατί μεταστραφήκατε στην Ορθοδοξία;

Είναι κάτι πολύ παλιό, καθώς μεταστράφηκα σε νεαρή ηλικία, όταν ήμουν 21 ετών. Ήμουν καθολικός πριν. Αν σκεφτείτε ότι τώρα είμαι 60 ετών αυτό σημαίνει ότι εδώ και περίπου σαράντα χρόνια είμαι ορθόδοξος. Είμαι λοιπόν ένας που από τον καθολικισμό στο οποίο ανήκα, όπως άλλωστε και η οικογένειά μου, μεταστράφηκα στην Ορθόδοξη Εκκλησία.

-

Πώς συνέβη αυτό; Μου είπατε κατ' ιδίαν ότι οφείλεται και στον τρόπο με τον οποίο οι ορθόδοξοι θεολόγοι του 20 ου αιώνα ερμήνευσαν τους Πατέρες της Εκκλησίας.

Ναι, να πω ότι όταν έγινα Ορθόδοξος γνώριζα πολύ καλά την καθολική θεολογία, είχα μελετήσει τα έργα των μεγάλων καθολικών θεολόγων του Μεσαίωνα, κυρίως τον Θωμά τον Ακινάτη, ήταν μία προσέγγιση πολλή αφαιρετική, νοησιαρχική και ορθολογική. Για παράδειγμα, η θεολογία του Θωμά του Ακινάτη στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον Αριστοτέλη και η μέθοδός του έχει φιλοσοφική προσέγγιση. Όταν λοιπόν άρχισα κατά την διάρκεια των φιλοσοφικών σπουδών να διαβάζω τους Πατέρες ήταν για μένα μια εξαιρετική ανακάλυψη. Διότι ήταν ταυτόχρονα πολύ υψηλή θεολογία όπου μπορούσα να βρω για όλα τα εν δυνάμει προβλήματα μια άποψη αλλά την ίδια στιγμή στηριζόταν εξ ολοκλήρου στις πηγές του Ευαγγέλιου, ήταν ζωντανή, δηλαδή μου έδινε την εντύπωση ότι δεν ήταν μια θεολογία νοησιαρχική αλλά βιωματική. Όταν προέκυψε η ανάγκη για μια έρευνα για τον Διονύσιο Αρεοπαγίτη στο πλαίσιο των φιλοσοφικών σπουδών μου να συμβουλευτώ σχολιαστές του Διονυσίου Αρεοπαγίτη, ανακάλυψα το έργο του V . Lossky, ειδικό επί του θέματος. Εκείνη την εποχή, μαζί με τον V . Lossky ανακάλυψα και άλλους ορθόδοξους θεολόγους πιο πρόσφατους, οι οποίοι είχαν μια θεώρηση πολύ εγγύς προς αυτήν των Πατέρων. Τότε συνειδητοποίησα ότι υπήρχε μια παράδοση στην Ορθόδοξη Εκκλησία και μία πιστότητα των σύγχρονων ορθοδόξων θεολόγων προς τους θεολόγους των παρελθόντων αιώνων, ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν ένα οργανικό σύνολο ομοιογενές. Διαπίστωσα εκ νέου ότι οι θεολόγοι, οι καλύτεροι από αυτούς τους οποίους και μελετούσα, έχουν μια προσέγγιση αντίστοιχη αυτής των Πατέρων, δηλ. μια θεολογία όχι αφηρημένη αλλά συνδεδεμένη με την πνευματική, την εκκλησιαστική, την λειτουργική ζωή, την ζωή των μυστηρίων. Είναι κάτι που με εντυπωσίασε ιδιαίτερα και καθόρισε την προσέγγιση μου προς την Ορθοδοξία. Κάτι βέβαια που αργότερα έγινε ακόμη βαθύτερο με την συνάντηση μου με τον μετέπειτα πνευματικό μου πατέρα, τον στάρετς Σέργιο, για τον οποίον μάλιστα έγραψα κι ένα βιβλίο που εκδόθηκε στις εκδόσεις Ακρίτας πριν μερικά χρόνια.

-

Η παρουσία της Ορθόδοξης Θεολογίας στη Δύση περιορίζεται στην ρωσική διασπορά στο Παρίσι με τους μεγάλους θεολόγους, όπως ο V . Lossky , o Boulgakov κ.ά.;

Δεν νομίζω ότι περιορίζεται έτσι. Οι συγκεκριμένοι θεολόγοι είναι σημαντικοί για την Γαλλία, καθώς εκεί έζησαν, αλλά επηρέασαν και πολλούς Έλληνες επίσης θεολόγους. Για παράδειγμα, η θεολογία του Σεβ. Μητροπολίτη Ιωάννη Ζηζιούλα, του Χρίστου Γιανναρά βασίζεται στην φιλοσοφία ορισμένων φιλοσόφων της σχολής του Παρισιού, ειδικά του Berdiaeff και το κίνημα του Υπαρξισμού και του Περσοναλισμού, ο Bulgakov επίσης επηρέασε πολύ αλλά γνωρίζουμε ότι η θεολογία του είναι προβληματική, καθώς ανέπτυξε την θεολογία της Θείας Σοφίας καθιστώντας την τέταρτη υπόσταση στην Αγία Τριάδα. Το έργο του Bulgakov, όπως γνωρίζετε, καταδικάστηκε από την Εκκλησία της Ρωσίας. Ένας άλλος θεολόγος που έζησε στο Παρίσι και θεωρώ ότι υπήρξε πιο σημαντικός είναι ο πατήρ Γεώργιος Φλωρόφσκι, ο οποίος αργότερα δραστηριοποιήθηκε στις Η. Π. Α., καθώς βέβαια και ο Meyendorff που εργάσθηκε για κάποια χρόνια στην Γαλλία, ο Schmemann που στην συνέχεια ανέπτυξε στις Η. Π. Α. ορισμένες πολύ σπουδαίες απόψεις της Εκκλησιολογίας και της Ορθόδοξης Θεολογίας. Ο Schmemann συνεισέφερε πολλά στον τομέα της Λειτουργικής, ενώ ο Meyendorff έκανε σπουδαίες μελέτες για τον Αγ. Γρηγόριο Παλαμά που βοήθησαν στην εκ νέου ανακάλυψη του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά που θεωρείται τώρα ένας μεγάλος Πατέρας αλλά για πολλά χρόνια ήταν σχεδόν λησμονημένος. Για παράδειγμα, διαβάζουμε την Δογματική του Ιουστίνου Πόποβιτς και δεν υπάρχει ούτε μια λέξη για τον ʼγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, ο οποίος ανακαλύφθηκε και πάλι από τον το 1930 – 1940 χάρη στον Meyendorff . Εντούτοις νομίζω ότι δεν θα πρέπει να υπερβάλουμε την επίδραση αυτής της σχολής των Παρισίων, η οποία χαρακτηρίζεται κατ' εξοχήν από την ρωσική θεολογία του 19 ου αιώνα, δηλαδή ένα συνδυασμό φιλοσοφίας και θεολογίας με πολλές επιδράσεις από άλλα ρεύματα, κυρίως το σοφιολογικό ρεύμα που έχει τις ρίζες του στον Γερμανικό ιδεαλισμό, που επηρέασε πολύ τους Boulgakov, Soloviev αλλά και το σύνολο της σχολής των Παρισίων.

-

Στις ημέρες μας υπάρχει κάποια άλλη σχολή ορθόδοξων σπουδών; Μου φαίνεται ότι αντιπροσωπεύετε ένα νέο κύμα. Είστε υπέρ της επιστροφής στις πατερικές πηγές;

Πράγματι, συχνά με εντάσσουν στο νεοπατερικό κίνημα μαζί τους Lossky, Meyendorff κ. α. αλλά έχω μία προσέγγιση ιδιαίτερη. Για παράδειγμα, στις μελέτες μου για τον ʼγιο Μάξιμο τον Ομολογητή έχω μια προσέγγιση που χρησιμοποιεί τις επιστημονικές μεθόδους της Δύσεως αλλά είναι απόλυτα συμβατή με την ορθόδοξη προσέγγιση, αλλά είναι πολύ σημαντική για την παρουσίαση της πατερικής διδασκαλίας μ' έναν τρόπο που μπορεί να γίνει αντικείμενο διαλόγου και να πείσει τους δυτικούς θεολόγους συνομιλητές. Φροντίζω πάντοτε στα έργα μου, σε ό,τι έχω γράψει σχετικά με τα νοσήματα, την οδύνη και τον θάνατο να απαντήσω δια μέσου των Πατέρων σε ερωτήματα και ανησυχίες του σήμερα. Πιστεύω ότι η αληθινή παράδοση δεν είναι επανάληψη του παρελθόντος αλλά μια πιστότητα προς το σύνολο της διδασκαλίας της Εκκλησίας, η οποία σε κάθε εποχή φροντίζει να απαντήσει στις ανάγκες του κόσμου, να διαδώσει το μήνυμα του Χριστού με λέξεις και απαντήσεις που λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες του κόσμου. Έτσι, αν θέλετε, υπάρχει ταυτόχρονα η έγνοια να αντιμετωπίσουμε πολύ σημαντικά ζητήματα για τον καθένα μας, όπως η ασθένεια, η οδύνη και ο θάνατος, αλλά και να δώσουμε μία απάντηση που είναι πραγματικά ορθόδοξη και εγγράφεται στην πατερική παράδοση, για την οποία μιλήσαμε ήδη. Ταυτόχρονα φροντίζω να συμπεριλάβω επίσης την Αγία Γραφή αλλά και το σύνολο της λειτουργικής παράδοσης, καθώς στα λειτουργικά κείμενα υπάρχει όλη η διδασκαλία της Εκκλησίας, υπάρχει όλη διδασκαλία των μεγάλων πνευματικών μας, διδασκαλία ζώσα που δεν περιλαμβάνεται πάντοτε σε θεωρητικά βιβλία, αλλά αποτελεί κατά την γνώμη μου αδιάσπαστο μέρος της Ορθόδοξης παράδοσης. Κατά την γνώμη μου όταν εκφράζουμε την Ορθόδοξη Παράδοση και απευθυνόμαστε στον κόσμο δεν μιλάμε αφορμώμενοι από κάποιον τομέα αποκλειστικά, από την Λειτουργική, την Πατρολογία, την πνευματικότητα. Για μας όλα αυτά τα διαφορετικά στοιχεία σχηματίζουν μια ολότητα που συνδέεται οργανικά και πολύ απλά αποτελεί τον χριστιανικό βίο, την εν Χριστώ ζωή.

-

Πώς βλέπετε γενικά την θρησκευτικότητα στη Δύση σήμερα;

Η θρησκευτική ζωή βεβαίως είναι δύσκολη, καθώς υπάρχει μια αξιοσημείωτη ανάπτυξη του κινήματος του υλισμού τις τελευταίες δεκαετίες. Σήμερα υπάρχει μια οικονομική κρίση που εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη αλλά και τον κόσμο ολόκληρο και συχνά οι άνθρωποι που μεγάλωσαν ως καταναλωτές δεν έχουν προετοιμαστεί πνευματικά να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της ζωής. Υπάρχει λοιπόν και μία ηθική κρίση. Για παράδειγμα υπάρχει κρίση στο θεσμό του γάμου, υπάρχουν πολύ λίγοι γάμοι και πολλοί νέοι που συζούν χωρίς να έχουν παντρευτεί. Ταυτόχρονα υπάρχουν πολλά διαζύγια στη Γαλλία αλλά και σε γειτονικές χώρες, όπως για παράδειγμα στην Γερμανία, όπου η αναλογία είναι ένα διαζύγιο για κάθε δύο γάμους. Πιστεύω ότι αυτή η κρίση θα εξαπλωθεί σύντομα και στην Ελλάδα και ότι βλέπουμε ήδη τις εκφάνσεις της. Είναι πολύ σημαντικό να σκεφτούμε για όλα αυτά τα προβλήματα. Υπάρχει μια παγκοσμιοποίηση της οικονομίας που λαμβάνει χώρα στην Ευρώπη αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ταυτόχρονα υπάρχει μια παγκοσμιοποίηση ιδεολογική, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την συντριβή της θρησκευτικότητας. Έχει δηλαδή ως σκοπό να αναπτύξει τον υλισμό. Είναι σημαντικό ως Χριστιανοί να είμαστε ικανοί να απαντήσουμε σε όλα τα προβλήματα που τίθενται. Νομίζω ότι η λύση δεν είναι να αποτραβιόμαστε από όλα τα άσχημα που συμβαίνουν και αναπτύσσονται γύρω μας, αλλά η πραγματική λύση είναι μια θετική μαρτυρία του χριστιανικού μας βίου. Είναι σημαντικό ο χριστιανικός μας βίος να αποτελεί ένα ιδανικό, να προσφέρει μια αξία, κάτι πολύ σημαντικό στην ζωή των ανθρώπων που δεν υπάρχει αλλού. Μόνο μαρτυρώντας με τον τρόπο ζωής μας μπορούμε να συνεισφέρουμε κάτι στο κόσμο. Δεν πρέπει να απογοητευόμαστε. Αν δούμε, οι πρωτοχριστιανικοί χρόνοι ήταν επίσης δύσκολοι: υπήρχαν πολλές θρησκείες, πολλές αιρέσεις, διωγμοί κατά του Χριστιανισμού. Σε όλα αυτά οι Χριστιανοί απάντησαν δια της μαρτυρίας τους, πολλοί έγιναν μάρτυρες. Η λέξη μαρτύριο σημαίνει μαρτυρία, μαρτυρία με την ίδια την ζωή τους. Πιστεύω ότι δίνοντας θετική μαρτυρία με το βίο μας, ζώντας τον βίο μας ολόψυχα χριστιανικά μπορούμε να συνεισφέρουμε κάτι στον κόσμο παρ' όλες τις δυσκολίες.

-

Είστε υπέρ του διαλόγου της Ορθοδοξίας με τον Καθολικισμό ή τον Προτεσταντισμό;

Ο χριστιανός πρέπει να είναι πάντα υπέρ του διαλόγου, αλλά υπάρχουν πολλές μορφές διαλόγου. Κατά την γνώμη δεν σημαίνει τίποτα η έκφραση ότι κάποιος είναι «υπέρ ή κατά του Οικουμενικού Διαλόγου», καθώς υπάρχουν τουλάχιστον πέντε διαφορετικές μορφές Οικουμενισμού. Προσωπικά πιστεύω ότι ως Χριστιανοί οφείλουμε να είμαστε ανοιχτοί και πάντα έτοιμοι για διάλογο με οποιοδήποτε άνθρωπο. Είναι η Χάρις που μας κάνει συζητούμε με τους άλλους και να μαρτυρούμε την πίστη μας. Απλά, αυτό που πρέπει να αποφεύγουμε είναι οι ψευδο-συναντήσεις ή οι συμφωνίες που βασίζονται πάνω σε ατυχείς θεολογικά συμφωνίες. Προσωπικά έχω γράψει ένα σημαντικό αριθμό θεολογικών άρθρων δείχνοντας ότι ορισμένες συμφωνίες που έχουν γίνει σε θέματα όπως το filioque ή με ορισμένες συμφωνίες με τους Προ Χαλκηδονίους δεν είναι καθόλου ικανοποιητικές και ότι έδιναν την εντύπωση στα Μ. Μ. Ε. ότι έβρισκαν κάποιες λύσεις σε προβλήματα που υπάρχουν από αιώνες αλλά δεν λύθηκαν. Θα σας ομολογήσω ότι είμαι απαισιόδοξος σχετικά με την έκβαση του διαλόγου Ορθόδοξης και Καθολικής Εκκλησίας, διότι αυτήν την στιγμή έχουμε στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ένα Πάπα που ευνοεί την επιστροφή στην αντίληψη περί Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας του 19 ου αιώνα, καθώς αναπτύσσει μια προσήλωση στα πιο ακραία δόγματα. Ο διάλογος λοιπόν μεταξύ των δύο Εκκλησιών επικεντρώνεται υπερβολικά στο ζήτημα του πρωτείου της Εκκλησίας της Ρώμης αλλά πιστεύω ότι κατά βάθος μένουν τα δογματικά ζητήματα τα οποία είναι πολύ πιο σημαντικά και που δεν αντιμετωπίζονται απλά λέγοντας ότι δεν είναι σημαντικά, καθώς ξέρουμε ότι έτσι όπως έχουν τα πράγματα δεν είμαστε ικανοί να τα λύσουμε. Πράγματι, με το ζήτημα του Filioque δεν υπάρχει καμία βελτίωση και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία δεν είναι διατεθειμένη να κάνει οποιαδήποτε παραχώρηση επί του θέματος. ʼλλα ζητήματα που χωρίζουν την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία από την Ορθόδοξη, όπως του καθαρτηρίου πυρός, της άσπιλης σύλληψης, το αλάθητο του Πάπα είναι ζητήματα πολύ σημαντικών διαφορών, που δεν αντιμετωπίζονται όμως στο διάλογο. Κατά την γνώμη μου, γι' αυτόν τον λόγο ο διάλογος δεν μπορεί να προχωρήσει.

-

Κε Larchet , αναφέρεστε σε νοσήματα, έχετε συγγράψει μία τριλογία σχετικά με τα ψυχικά, σωματικά και πνευματικά νοσήματα. Πώς μπορούμε να τα διακρίνουμε και ποια η σχέση μεταξύ τους;

Είναι σημαντικό να διακρίνουμε τα ψυχικά από τα πνευματικά νοσήματα. Γι' αυτό το λόγο ορισμένοι μιλούν για σωματικά νοσήματα από την μια και τα νοσήματα της ψυχής από την άλλη. Δεν μου αρέσει η έκφραση «νοσήματα της ψυχής» γιατί είναι μια έκφραση διφορούμενη που μπορεί να σημαίνει είτε τα ψυχικά νοσήματα είτε τα πνευματικά νοσήματα, που είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Στην πραγματικότητα πρέπει να διακρίνουμε τρία τελείως διαφορετικά πράγματα. Υπάρχουν τα σωματικά νοσήματα, τα νοσήματα του σώματος, υπάρχουν τα ψυχικά νοσήματα που αφορούν τον ψυχικό μας βίο και τέλος τα πνευματικά νοσήματα που είναι κάτι διαφορετικό. Τι είναι λοιπόν τα νοσήματα του σώματος; Όλος ο κόσμος γνωρίζει: ό,τι διαταράσσει το σώμα μας. Τι είναι τα ψυχικά νοσήματα; Είναι προβλήματα που προσβάλλουν τον ψυχικό μας κόσμο, όπως υπερβολική ανάπτυξη της φαντασίας μας, διαταραχές μνήμης, προβλήματα λογικής, φοβίες απέναντι σε συγκεκριμένα αντικείμενα, διαταραχές ορέξεως που έχουν ψυχικά αίτια κ.λπ. Τέλος υπάρχουν τα πνευματικά νοσήματα. Τι είναι αυτά; Διαταραχές στην σχέση μας με τον Θεό. Δηλαδή, εφόσον ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ' εικόνα Θεού, αυτό σημαίνει πως ό,τι έχει και είναι καθορίζεται από κάποια συγκεκριμένη σχέση με τον Θεό, υπέρ Αυτού ή κατά Αυτού. Τα πνευματικά νοσήματα λοιπόν είναι νοσήματα της σχέσης μας με τον Θεό, συμπεριλαμβάνοντας τόσο τις δραστηριότητες του σώματός μας όσο και του ψυχισμού μας. Συνεπώς, τα πνευματικά νοσήματα δεν είναι απλά νοσήματα του νου, του πνεύματος που βρίσκεται πέραν του σώματος και της ψυχής σε τρίτο επίπεδο, αλλά περιλαμβάνουν την ολότητα της υπάρξεώς μας, στην σχέση αυτής, θετική ή αρνητική, με τον Θεό. Αυτά τα τρία είδη λοιπόν νοσημάτων μπορεί να συνυπάρχουν. Ένας άνθρωπος μπορεί να πάσχει από σωματικά, ψυχικά και πνευματικά νοσήματα, τα οποία μπορεί να σχετίζονται μεταξύ τους ή να μην έχουν σχέση. Για παράδειγμα, υπάρχουν σωματικά νοσήματα που η αιτία τους είναι φυσική, αν και όλες οι ασθένειες έχουν την ρίζα του στην πτώση του ανθρώπου, στο προπατορικό αμάρτημα. Αλλά στην παρούσα φάση της ανθρωπότητας, υπάρχουν άνθρωποι που είναι υγιείς αλλά πάσχουν από ασθένειες, από καρκίνο ή κάτι άλλο, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε και από τους βίους σύγχρονων αγίων, όπως του γέροντα Πορφυρίου, ή του γέροντα Παϊσίου που ήσαν ασθενείς, από ασθένειες που έχουν φυσικά αίτια και όχι πνευματικά. Τα σωματικά νοσήματα όμως μπορούν να έχουν και ψυχικά αίτια οπότε μιλάμε για ψυχοσωματικές ασθένειες, όπως επίσης μπορεί ένα σωματικό νόσημα να έχει πνευματική αιτία. Για παράδειγμα, όταν έχουμε κάποιο πάθος, ας πούμε γαστριμαργία, όταν τρώμε πολύ, αναπτύσσουμε ασθένειες, όπως καρδιακά προβλήματα, προβλήματα κυκλοφορικού συστήματος, ή πάλι όταν εξοργιζόμαστε δημιουργούνται προβλήματα στον οργανισμό μας, όταν επίσης έχουμε άγχος προερχόμενο από το πνεύμα μας έχουμε διαταραχές στον οργανισμό κ.λπ. Συνεπώς τα πνευματικά νοσήματα μπορούν να έχουν τρεις διαφορετικές αιτίες: σωματικά αίτια, πράγμα που είναι ξεκάθαρο για τους Πατέρες, όπως άλλωστε τονίζει και ο Γρηγόριος Νύσσης . Για παράδειγμα, αν καταναλώνουμε πολύ αλκοόλ αυτό δημιουργεί προβλήματα σε ψυχικό επίπεδο, άρα έχουμε σωματικό αίτιο. Μπορεί επίσης να έχει ως αίτια τον ίδιο τον διάβολο, τη δράση του διαβόλου, δεν πρέπει όμως να υπερβάλλουμε αυτήν την επίδραση. Συμβαίνει ορισμένα μόνο άτομα να είναι δαιμονισμένα, αλλά δεν μπορούμε να εξηγήσουμε όλα τα πνευματικά νοσήματα από την δαιμονοκαταληψία και να τα ανάγουμε στη δράση του διαβόλου. Είναι λίγες οι περιπτώσεις που οφείλονται στην δαιμονοκαταληψία . Και βέβαια υπάρχουν πνευματικά αίτια ορισμένων πνευματικών νοσημάτων. Για παράδειγμα, η παράνοια συχνά συνδέεται με την αλαζονεία, η κατάθλιψη συνδέεται με αυτό που οι Πατέρες ονομάζουν θλίψη ή ακηδεία . Το να βρει κανείς τα αίτια σε κάθε περίπτωση είναι κάτι πολύπλοκο. Τα ψυχικά νοσήματα σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να θεραπευτούν χάρη σε μια θεραπευτική του σώματος, σ' άλλες πάλι χάρη σε θεραπευτική του πνεύματος και σε άλλες πάλι με μια ιδιαίτερη προσέγγιση για τα ψυχικά νοσήματα. Προσωπικά δεν είμαι αντίθετος στη ψυχοθεραπεία. Δεν πιστεύω ότι η θεραπευτική των πνευματικών νοσημάτων μας επιτρέπει να παρακάμψουμε την ψυχοθεραπεία. Αυτό μπορεί να ισχύει στην περίπτωση που ένα πνευματικό νόσημα συνδέεται άμεσα με ένα ψυχικό νόσημα. Αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις όπου ένα ψυχικό νόσημα δεν συνδέεται με ένα πνευματικό. Έτσι βλέπουμε ανθρώπους υγιείς, υγιείς σε επίπεδο πνευματικό που εντούτοις παρουσιάζουν ψυχικά προβλήματα, αυτό γίνεται, όπως και υγιείς που πάσχουν από σωματικές ασθένειες. Πρέπει να υιοθετήσουμε μία προσέγγιση μετριοπαθή για όλα αυτά. Σε ένα άλλο βιβλίο μου που τιτλοφορείται « Πνευματική συνείδηση » όπου εξετάζω αυτούς τους τρεις τύπους νοσημάτων δείχνω ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με ορισμένες ψυχοθεραπείες γιατί το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν ψυχοθεραπείες που είναι ανώδυνες, αλλά ορισμένες ψυχοθεραπείες βασίζονται σε μια ανθρωπολογία λεπτομερώς δομημένη. Για παράδειγμα η φροϋδική ή γιουγκική ψυχανάλυση. Αποδεικνύω ότι σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει ασυμβατότητα της ανθρωπολογίας και της θεολογίας. Για παράδειγμα, ο Φρόϋντ κηρύσσει τον αθεϊσμό στην βάση του συστήματός του, συνεπώς έχει μια θεώρηση του ανθρώπου που δεν συμβιβάζεται με αυτήν του Χριστιανισμού. Και στον Γιουγκ υπάρχουν προβλήματα θεολογικής φύσεως, για παράδειγμα ο Γιουγκ θεωρεί ότι ο Σατανάς είναι το τέταρτο πρόσωπο της Αγ. Τριάδος και ότι ο άνθρωπος για να έχει μία φυσιολογική ψυχική ανάπτυξη οφείλει να συμπεριλάβει το κακό στη ζωή του, κάτι που είναι εντελώς ασύμβατο με τον Χριστιανισμό. Πρέπει λοιπόν να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί με την ψυχοθεραπεία και να χρησιμοποιούμε την διορατικότητα. Πιστεύω ότι αυτό που είναι σημαντικό στην προσέγγιση των νοσημάτων είναι η διορατικότητα. Οι μεγάλοι πνευματικοί Πατέρες, οι γέροντες, έχουν αυτή την διορατικότητα, όπως τους γνωρίσαμε διαβάζοντας τον βίο τους, είναι ικανοί όταν κάποιος τους πλησιάζει να διαγνώσουν αμέσως την αιτία του νοσήματος. Ο πατέρας Πορφύριος για παράδειγμα ήταν ικανός να πει «έχετε αυτήν την ασθένεια», ή «η αιτία είναι σωματική, ψυχική, πνευματική» κ.λπ. Βέβαια, το πρόβλημα είναι ότι στις μέρες μας δεν έχουμε πολλούς γέροντες που έχουν αυτή την διορατικότητα και είναι ικανοί να μας μιλήσουν έτσι. Μπορούμε όμως να βρούμε τέτοια περιστατικά σε έργα των Πατέρων.

-

Είναι πολύ ενδιαφέροντα όσα μας είπατε αλλά και όσα γράψατε σε αυτήν την μελέτη σας. Κε Larchet σας ευχαριστώ πολύ για την παρουσία σας στην εκπομπή μας και αναμένουμε την έκδοση των δύο άλλων έργων της τριλογίας σας για τα νοσήματα.

Εγώ σας ευχαριστώ πολύ.

Μτφρ . Θεοφάνης Δρακόπουλος

τὸ ἀντιεξουσιαστικὸ παράδοξο τοῦ Σταυροῦ

 

 

 

Ἡ θεωρία τῆς αὐθεντικῆς ἐξουσίας ποὺ ἔχει διαδραματίσει ἕνα τόσο μεγάλο ρόλο στὴν ἱστορία τοῦ Χριστιανισμοῦ, εἶναι μιὰ ἄρνηση τοῦ μυστηρίου τῆς χριστιανικῆς ἐλευθερίας, τοῦ μυστηρίου τοῦ ἐσταυρωμένου Θεοῦ. Τὸ μυστήριο τῆς χριστιανικῆς ἐλευθερίας εἶναι τὸ μυστήριο τοῦ Γολγοθᾶ καὶ τοῦ σταυροῦ. Ἡ σταυρωθεῖσα ἀλήθεια δὲν βιάζει κανέναν, δὲν ὁδηγεῖ κανέναν στὸν ἐξαναγκασμό. […] Ὁ ἐσταυρωμένος δὲν κατέβηκε ἀπὸ τὸ σταυρό, ὅπως ἤθελαν καὶ τὸν προκαλοῦσαν οἱ ἄπιστοι κι ὅπως ὡς σήμερα οἱ ἴδιοι ἔχουν τὴν ἴδια ἀπαίτηση, γιατὶ «ἐπιθυμοῦσε ἔντονα τὴν ἐλεύθερη ἀγάπη τοῦ ἀνθρώπου κι ὄχι τὸν δουλικὸ φόβο ἑνὸς σκλάβου μπροστὰ στὸν ἰσχυρὸ ποὺ τὸν τρέμει πάντοτε».

Ἡ θεία ἀλήθεια ἦλθε στὸν κόσμο, ταπεινώθηκε, ποδοπατήθηκε, σταυρώθηκε ἀπὸ τὶς δυνάμεις αὐτοῦ τοῦ κόσμου καὶ γι’ αὐτὸ τελικὰ προβάλλεται ὡς ἡ ἐλευθερία τοῦ πνεύματος. Μιὰ θεία ἀλήθεια ποὺ τρομοκρατεῖ τοὺς ἀνθρώπους μὲ τὴ δύναμή της, θριαμβεύει στὸν κόσμο καὶ μὲ τὴ βία ὑποτάσσει τὶς ἀνθρώπινες ψυχές, ποτὲ δὲν ἔχει ἀνάγκη τῆς ἐλυεθρίας γιὰ νὰ ἀναγνωρισθῆ. Γι’ αὐτὸ λοιπὸν τὸ μυστήριο τοῦ Γολγοθᾶ εἶναι τὸ μυστήριο τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος.

[…] πάντοτε, ὅταν στὴν ἱστορία τοῦ Χριστιανισμοῦ προσπαθοῦσαν νὰ μεταβάλλουν τὴ σταυρωθεῖσα ἀλήθεια, ποὺ ἀπευθύνεται μόνο στὴν ἐλευθερία τοῦ πνεύματος, σὲ μιὰ αὐθεντικὴ ἐξουσία καὶ σὲ μιὰ ἀλήθεια ποὺ βιάζει τὸ πνεῦμα, τότε ἀρνοῦνταν τὸ ἀρχέγονο χριστιανικὸ μυστήριο. Ἡ ἰδέα τῆς αὐθεντικῆς ἐξουσίας στὴ θρησκευτικὴ ζωὴ ἀντιτίθεται ριζικὰ στὸ μυστήριο τοῦ Γολγοθᾶ, στὸ μυστήριο τῆς σταυρώσεως. Ἐπιδιώκει νὰ μεταβάλλη τὴ σταύρωση σὲ μιὰ ἀναγκαστικὴ δύναμη αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Σ’ αὐτὸν τὸν δρόμο ἡ Ἐκκλησία παίρνει πάντοτε τὴ μορφὴ τοῦ κράτους, πιάνει στὸ χέρι της τὸ ξίφος τοῦ Καίσαρος. Τότε ἡ ἐκκλησιαστικὴ ὀργάνωση ἀποκτᾶ δικανικὸ χαρακτήρα καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ ὑποτάσσεται σὲ ἀναγκαστικοὺς κανόνες.

[…] Στὸ παράδοξο τοῦ σταυροῦ, στὸ μυστήριο τῆς ἀλήθειας, ποὺ σταυρώθηκε, δὲν ὑπάρχει καμιὰ ἀναγκαστικὰ πειστικὴ δύναμη δικαίου καὶ λογικῆς. Ἡ λογικοποίηση τῆς χριστιανικῆς ἀλήθειας εἶναι ἀπόκλιση ἀπὸ τὸ δρόμο τῆς ἐλευθερίας στὸ δρόμο τῆς βίας.

 

Ν. Μπερδιάγιεφ, Τὸ πνεῦμα τοῦ Ντοστογιέφσκι, μτφρ. Ν. Ματσούκα, ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1999

Η εορτή των Θεοφανείων

 Από Αρχιμ.Νικόδημος

Η Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο λέγεται και Επιφάνεια. Η λέξη Θεοφάνεια προέρχεται από το αποστολικό χωρίο «Θεός εφανερώθη εν σαρκί, εδικαιώθη εν Πνεύματι, ώφθη αγγέλοις, εκηρύχθη εν έθνεσιν, επιστεύθη εν κόσμω, ανελήφθη εν δόξη», και σχετίζεται περισσότερο με την Γέννηση του Χριστού. Η λέξη Επιφάνεια προέρχεται από το αποστολικό χωρίο «επεφάνη η Χάρις του Θεού η σωτήριος πάσιν ανθρώποις» και αναφέρεται περισσότερο στη Βάπτιση του Χριστού, γιατί τότε οι άνθρωποι γνώρισαν την χάρη της Θεότητας. Με την εμφάνιση της Αγίας Τριάδος και την ομολογία του Τιμίου Προδρόμου έχουμε την επίσημη ομολογία ότι ο Υιός και Λόγος του Θεού είναι ο «είς της Τριάδος», ο οποίος ενανθρώπησε για την σωτηρία του ανθρωπίνου γένους από την αμαρτία τον διάβολο και τον θάνατο.

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΗΣΥΧΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΗΣΥΧΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ (ΓΙΟΓΚΑ)

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ  ΚΑΙ  ΔΙΑΦΟΡΕΣ

Λεωνίδα Κατσίρα Σχολικού Συμβούλου Κλ. ΠΕ13

 

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Γιόγκα, η οποία στην πατρίδα της, τις Ινδίες, πρέπει να οδηγεί τους ανθρώπους στο μυστικό βίωμα, στους ανθρώπους της Δύσεως προσφέρεται ως «βοήθεια», αλλά κατά τρόπον ουσιώδη διάφορο εκείνου που διδάσκεται στις Ινδίες. Ιστορικά είναι γενικευμένο έθιμο στους πολιτισμούς της Ανατολής ή στα σαμανικά έθιμα των πολιτισμών των Ινδιών. Είναι προσδιορισμός του μυστικού δεσμού του Ινδού με την ύψιστη υπερβατική πραγματικότητα, δηλ. ως μέθοδος ασκητική τεχνική, αλλά και ως μέθοδος διαλογισμού.

Στην Ινδία υπάρχουν πολλά είδη Γιόγκα, στην Ευρώπη, όμως, μόνον μερικά προβάλλονται, τα οποία οδηγούν τον άνθρωπο της Δύσεως σ ένα επικίνδυνο μονοπάτι και ο οποίος δύσκολα μπορεί να καταλάβει τη διαφορά της άσκησης από το θρησκευτικό βίωμα το οποίο τον εγκλωβίζει.

Ο Ευρωπαίος πρέπει να γνωρίζει ότι εκείνο που προβάλλεται ως Γιόγκα στη Δύση, δεν είναι απλές σωματικές ασκήσεις, δεν είναι γυμναστική και σπορ, δεν είναι μία οδός προς απόκτηση ικανότητος παραγωγής, χαλάρωσης, ησυχίας, ηρεμίας και ανόδου των πνευματικών δυνάμεων. Είναι μία μέθοδος μόνον και μόνον για Ινδούς. Στις γραμμές που ακολουθούν, θα προσπαθή­σουμε να δείξουμε την σχέση, την ομοιότητα, αν υπάρχει, αλλά και τις δια­φορές μεταξύ της Yoga και του Ορθόδοξου Ησυχασμού. Τι προσπαθεί να επιτύχει ο ένας και τι ο άλλος. Ποιος ο σκοπός αυτής της μυστικής ένωσης του ανθρώπου στη Γιόγκα και τον Ησυχασμό στην Ορθόδοξη θρησκεία και θα καταδειχθεί η στρατηγική και των δύο, τι επιδιώκει η μία και τι η άλλη.

Τι είναι Γιόγκα; Από που ξεκίνησε; Τι πραγματεύεται και ποια τέλος πάντων τα θετικά και αρνητικά στοιχεία της; Εύλογα ερωτήματα για κάθε έξυπνο ερευ­νητή. Κατ’ αρχήν ας ξεκινήσουμε από την σημασία της λέξεως «Γιόγκα». Οι ρίζες της ξεκινούν βαθιά στις αρχαίες ιερές γραφές των Ινδών, γραμμένες στη «Σανσκριτική», την απόκρυφη γλώσσα που γνώριζαν μονάχα οι ιερείς, οι νεοφώτιστοι και οι ανώτερες Κάστες.

Η λέξη «Γιόγκα» έχει σανσκριτική ρίζα και προέρχεται από την λέξη «Γιό­γκα», που σημαίνει «ενώνω», «συνδέω», «ζεύω». Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι «Γιό­γκα» είναι το μέσον που συνδέει, ενώνει ή ζεύει δύο πράγματα μαζί. Είναι ο σύνδεσμος της Ατομικής Ψυχής με την Παγκόσμια Ψυχή, η Ένωση του ανθρωπίνου Πνεύματος με τον Θεό. Η Γιόγκα διδάσκει, πως κάθε άνθρωπος, ακόμα και ο απλός οικογενειάρχης, μπορεί να φθάσει σε προχωρημένα πνευματικά στάδια, αν ζει σωστά κι αν παράλληλα μελετάει και εφαρμόζει επίμονα τους τρόπους που οδηγούν σ αυτό  το αποτέλεσμα.

Πριν προχωρήσουμε, όμως, στην ανάλυση της έννοιας Γιόγκα, παρατη­ρούμε ότι η Ινδική Φιλοσοφία πέρασε από τρία στάδια² και η Γιόγκα είναι τόσο παλιά, όσο και αυτή η Ινδία. Και πέρασε για πολλές χιλιετηρίδες από στόμα σε στόμα, αλλά κυρίως όπως περιέχεται στις Σανσκριτικές γραφές των Pishis και των Σοφών, που πλούτισαν την ζωή και τον πολιτισμό της Ινδίας κι ολόκληρου του κόσμου.³

Οι Πηγές της διδασκαλίας της Γιόγκα είναι οι έξης: οι Βέδες, τα Ουπανισάντ (λογοτεχνικά ιερά ή απόκρυφα κείμενα) και η Μπαγκαβάτ Γκιτά, που σχεδόν σε κάθε κεφάλαιό της περιέχει οδηγίες για την Γιόγκα . Ένας Ινδός Σοφός με το όνομα Πατάντζαλι, γνωστός ως «πατέρας» της Γιόγκα, συγκέ­ντρωσε τα παλαιά γραπτά και μ’ αυτά  σχημάτισε τους «Αφορισμούς της Γιό­γκα» (Yoga Sutras). Οι αφορισμοί αυτοί είναι προτάσεις μεστές σε νόημα γραμμένες και συνταγμένες έτσι, ώστε να δίνουν τις αρχές της ειδικής φιλοσοφίας- στην περίπτωση αυτή της φιλοσοφίας της Γιόγκα. Το Γιογκικό ιδεώδες θα μπορούσε να ορισθεί σαν το να έχει κανείς γερό σώμα, με την κα­θοδήγηση ενός αναπτυγμένου νου και μια δυναμική θέληση ζωντανεμένη από τα υψηλότερα ιδανικά. Η Γιόγκα, όμως, απευθύνεται σε κάθε τύπο ανθρώπου, διότι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί, γι’ αυτό  και αναπτύχθηκαν διάφορες σχολές, έτσι ώστε όλοι οι άνθρωποι να βρουν αυτό  που τους ταιριάζει.

Όλες όμως οι μορφές της Γιόγκα έχουν ένα κοινό σκοπό, που είναι η Προ­σωπική Βελτίωση (self improvement) και η Ανακάλυψη του Εγώ (self realization).⁶ Ο Παντάζαλι περιγράφει τα οκτώ στάδια δια των οποίων ο εκτελών την Yoga θα επιτύχει το σκοπό του.⁷

Φιλοσοφία της Γιόγκα

Ο Πατάντζαλι (Pantanjali), «Ο πατέρας της Γιόγκα» έδωσε την φιλοσοφία της Γιόγκα μέσα από τους αφορισμούς  και από αυτό  αντλεί τα πιστεύω της και η σημερινή Γιογκική Φιλοσοφία. Πολλές ερμηνείες γίνονται δεκτές, όλες βασίζονται στους Αφορισμούς της Γιόγκα του Πατάντζαλι. Ολόκληρη η διδα­σκαλία της Γιόγκα μας δίνεται στους Δέκα Κανόνες Συμπεριφοράς, σαν­σκριτικά «Γιάμας» (Yamas) και τους Δέκα Κανόνες Ελέγχου, σανσκριτικά «Νιγιάμας» (Niyamas), οι οποίοι είναι οι εξής.⁸ Να μην βλάπτεις τον άλλο, Αλή­θεια και διορατικότητα για όλα, Τιμιότητα και σεβασμός της Περιουσίας άλλου, Τήρηση Κανόνων Εγκράτειας και Αγνότητας, Εφαρμογή της Συγνώμης, Ανοχής ή Κατανόησης, Υπομονή, Καρτερία και Υπακοή, Συμπόνια και Συμπά­θεια, Ειλικρίνεια-σοβαρή προσπάθεια, Σωστός έλεγχος διατροφής σε ποιό­τητα και ποσότητα, Εφαρμογή Υγιεινής και Καθαριότητας, φυσικής και διανοητικής, ενώ οι Δέκα Νιγιάμας αναφέρονται στα εξής: Μετάνοια και τι­μωρία για κάθε σφάλμα, Δεκτικότητα και ολιγάρκεια, Πίστη, Ευσπλαχνία και εχεμύθεια, Σεβασμός για κάθε τι ιερό και λατρεία θεού, Μελέτη των Γραφών, Ταπεινοφροσύνη και Απλότητα, Ανάπτυξη διανοητικών ικανοτήτων και πνευ­ματικών αναζητήσεων, Προσευχή-διαλογισμός, Αλτρουιστικές Πράξεις. Αυτά  εν ολίγοις όσον αφορά την Γιόγκα. Ας δούμε, όμως και τον ορθόδοξο ησυ­χασμό.

Στις μέρες μας, πολλοί είναι εκείνοι που κάνουν λόγο για τον Ορθόδοξο Ησυχασμό, παρουσιάζοντάς τον ως τον «αντίστοιχο» της γιόγκα στην Ορθό­δοξη Εκκλησία, μαρτυρώντας μ’ αυτόν τον τρόπο την άγνοια και την σύγχυσή τους. Πιστεύουμε πως κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος έχει, ίσως, κάποια στιγμή προβληματιστεί για τις διαφορές αυτών των δύο. Βλέποντας έναν σύγχρονο ασκητή της Ερήμου κι έναν γκουρού, δεν είναι πάντα ευνόητο σ όλους το τι τους κάνει να διαφέρουν πέραν της εξωτερικής τους περιβολής. Και όμως διαφέρουν. Και διαφέρουν τόσο εσωτερικά, όσο και εξωτερικά, και οι διαφορές τους έγκεινται τόσον στην φιλοσοφία και στο σκοπό, όσο και σ αυτές τις τεχνικές μεθόδους.

Περιεκτικότερα θα λέγαμε ότι οι διαφορές τους ακούνε στο όνομα Ιησούς Χριστός, που στους Ανατολίτες είναι άγνωστος. Ας αναλύσουμε όμως πρώτα, πριν πάμε να δούμε τις διαφορές τους, τι είναι Ορθόδοξος Ησυχασμός, ποια τα βασικά χαρακτηριστικά του και ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που κά­νουν τις μεγάλες διαφορές τους.

Ορισμός και Στοιχεία του Ορθόδοξου Ησυχασμού.

Ο Ορθόδοξος Ησυ­χασμός, όπως σήμερα τον καταλαβαίνουμε, είναι προέκταση και συνέχεια του αρχικού μοναχισμού, αφού ο μοναχισμός των πρώτων αιώνων ήταν ουσια­στικό ησυχασμός και αργότερα πήρε την σημερινή του μορφή. Λέγοντας Ησυ­χασμό, εννοούμε τον συγκεκριμένο εκείνο τρόπο ασκήσεως που επέλεξαν κάποιοι μοναχοί, ώστε να πραγματώσουν την προσωπική τους ένωση με τον Θεό στην ησυχία και την μόνωση, με βάση την αδιάλειπτη προσευχή. Η αρχή του ησυχασμού είναι ευαγγελική. Οι ησυχαστές έχουν ως σκοπό να καθαρί­σουν την καρδιά τους, προκειμένου να δουν τον Θεό, σύμφωνα με τον έκτο (6°) Μακαρισμό: «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται» (Ματθ. 5, 8). Στην προσπάθεια τους αυτή συν τω χρόνω, εισήλθε κάποια μέ­θοδος προσευχής επιβοηθητική στην επίτευξη του τελικού σκοπού ⁹: η νοερά, η καρδιακή προσευχή και βαστώντας λίγο την αναπνοή τους,¹⁰ λέγουν εκείνο το «Κύριε Ιησού, Υιέ του Θεού ελέησόν με».

Οι ησυχαστές πατέρες, επειδή ακριβώς αντιλαμβάνονται την αξία, τόσο της αδιάλειπτης προσευχής, σύμφωνα προς το «αδιαλείπτως προσεύχεσθαι» (Θεσ. Α^’ 5,17), όσο και της νοεράς προσευχής, προσπαθούν συνεχώς «λένε» την ευχή «το εν τη καρδία λαλούμενον, την μονολόγιστον προσευχήν Κύριε Ιησού, Υιέ Θεού ελέησόν με» ,¹¹ Ακριβώς, όλη αυτή η προσπάθειά τους, εννο­είται, βέβαια, γι’ αυτούς, με την βοήθεια του Θεού, συνεχώς να προσεύχονται καρδιακά, έχοντας δηλαδή το νου τους στην καρδιά τους καθαρά, αποκλεί­οντας καθαρά, δηλαδή αποκλείοντας την είσοδο οποιουδήποτε λογισμού στην καρδιά, σε συνδυασμό με την συγκεκριμένη μέθοδο, τεχνική που ανεπτύχθη, ώστε τελικά να αξιωθούν της θέας του άκτιστου φωτός και της ενώσεως με τον Χριστό. Παρερμηνεύθηκε και θεωρήθηκε αντίστοιχη της γιόγκα, που η λέξη καθ’ εαυτή σημαίνει «άσκηση, γυμνάσια και κυρίως ζεύξη»¹², αλλά είναι κι η ονομασία συγκεκριμένης ινδουϊστικής φιλοσοφίας με δικό της φι­λοσοφικό σύστημα και σκέψη, «διαγράφει τον τρόπον, τους κανόνας της ασκήσεως, τα στάδια και τους σταθμούς της πορείας του ανθρώπου προς την λύτρωσιν» ¹³.Η Γιόγκα αποτελεί το «θεωρητικόν υπόβαθρον της ψυχοσω­ματικής ασκήσεως»¹⁴, δεν σημαίνει ιδιαιτέραν τινά απολυτρωτικήν θεωρίαν, αλλά μέσον προς λύτρωσιν, σύνολον πρακτικών μεθόδων προς πραγμάτωσιν της λυτρούσης γνώσεως. Είναι αυτονόητο ότι η γιόγκα, όπως κι αν την κα­ταλαβαίνουμε όντας γέννημα-θρέμμα του Ινδουισμού, της θρησκείας των Ινδών».

Διδασκαλία της Yoga

Για τον Ινδουισμό, η ιστορία του κόσμου είναι κυκλική. Υφίσταται μία αδιά­κοπη ανακύκλωση των κόσμων, ενώ το σύμπαν είναι αιώνιο. Η υψίστη αρχή είναι το Brahman, το απόλυτο, που είναι απρόσωπο, κείται πέρα κάθε ορι­σμού, ωστόσο περικλείει και διαποτίζει τα πάντα. Παρά τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις διάφορες σχολές, όλες, όμως, έχουν ένα κοινό τόπο, την έννοια της λυτρώσεως του ανθρώπου από τις αδιάκοπες μετενσαρκώσεις που συνεπάγεται τελικά την συνάντηση με το Υπερβατικό, το Θείο.¹⁵ Για να επιτευχθεί αυτό , περνάει από ορισμένους «δρόμους» -διαφορετικούς από Σχολή σε Σχολή - που για τον Ορθόδοξο Ινδουισμό είναι η πιστή εκπλήρωση των υποχρεώσεων προς τους Θεούς, ιδιαίτερα με τις θυσίες.

Πρακτική της Yoga

Ως Γιόγκα, βασικά χαρακτηρίζονται διάφορες κατευθύνσεις, που έχουν κα­θοριστεί μέσα στον Ινδουισμό, προκειμένου να επιτευχθεί η λύτρωση του ανθρώπου και η ένωσή του με το Απόλυτο Ένα, το ΒΡΑΗΜΑΝ.

Παρόλο που η πρακτική της γιόγκα διδάσκεται σε σειρά και μάλιστα σε μακριά σειρά μαθημάτων και υπάρχουν πολλές παραλλαγές γι’ αυτήν και στον τρόπο που διδάσκεται, τα συνηθέστερα στάδια των μεθόδων αυτών είναι οκτώ (8) στάδια,¹⁶ τα οποία αναφέρθηκαν πιο πάνω, όπως και οι Αφορισμοί του Πατάντζαλι εξηγούν τις οκτώ (8) βαθμίδες της Γιόγκα.¹⁷ Γνωστό εξάλλου είναι και το αρχαίο ελληνικό ρητό «νους υγιής εν σώματι υγιεί». Γι’ αυτό το πρώτο καθήκον μας, είναι να φέρουμε τους εαυτούς μας στο μάξι- μουμ της καλής φυσικής μας κατάστασης. Ως Γιόγκα, βασικά χαρακτηρίζο­νται οι κατευθύνσεις για την λύτρωση, για την ένωση με το απόλυτο ένα. Ο γιόγκι, αυτό  που «κάνει» γιόγκα, πιστεύει και επιθυμεί μέσω της γιόγκα να πραγματοποιήσει την ένωσή του με την υπερβατική πραγματικότητα και έτσι να λυτρωθεί. Προκειμένου να επιτύχει την απόλυτη περισυλλογή, έχει ανάγκη από την καθοδήγηση ενός διδασκάλου, ενός γκουρού Γκουρού σημαίνει αυτός που διαλύει το σκοτάδι.

Σχέση Γκουρού - Γιόγκι

Γκουρού είναι Πνευματικός Δάσκαλος. Δάσκαλος του Γιόγκα. Ο ιδεώδης Γκουρού είναι μια φωτισμένη ψυχή, ένας πεπειραμένος Γιόγκι, που κατέχει τέ­λεια όλα τα στάδια του Yoga ή, έστω, κάποιος που έχει πολύ προχωρήσει προς τον τελικό σκοπό.¹⁸

Η σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σ ένα γκουρού και το γιόγκι, είναι αρκετά ιδιόμορφη. Ο μαθητής οφείλει απόλυτη υπακοή και πίστη στο δικό του γκουρού. Ο γκουρού έχει απόλυτη εξουσία στο σώμα, τη ψυχή και το μυαλό του μαθητή, ενώ ο ίδιος ο μαθητής οφείλει αστασίαστα να εκτελεί οποιαδήποτε επιθυμία - διαταγή του γκουρού του. Ο μαθητής δεν έχει καθόλου δική του θέληση ή νου. Ζει την ζωή του μονάχα για ένα σκοπό-να υπακούει στις εντολές του γκουρού. Καλλιεργείται έτσι μια νοοτροπία ενός πιστού σκυ­λιού ή ενός υπάκουου υπηρέτη.¹⁹ Εξυπακούεται, βέβαια, ότι η όλη διδασκαλία περί της μετενσαρκώσεως δίδει ισχυρά επιχειρήματα για τέτοιες αντιλήψεις, αφού οι ευθύνες γι’ αυτή την ζωή αναζητούνται σε μία προηγούμενη.

Ο γκουρού είναι ο μόνος που μπορεί να σε λυτρώσει, αφού ο ίδιος θεω­ρείται ότι έχει ήδη λυτρωθεί και γι’ αυτό  θεωρείται Θεός. Πραγματικά, βαθιά υποταγή και τυφλή υπακοή στον Γκουρού, είναι όρος απαραίτητος της μα­θητείας στον γιόγκα. Ο μαθητής πρέπει να εκτελεί τις οδηγίες του γκουρού με απόλυτη αυτο-εγκατάλειψη και τυφλή πίστη στα λόγια του Δασκάλου του²⁰ Ο μαθητής κάτω από την καθοδήγηση του γκουρού, αρχίζει την εξάσκηση.

Μόλις πραγματώσει τα δύο (2) πρώτα στάδια, δηλαδή την υπερβατική πραγματικότητα και έτσι να λυτρωθεί.²¹ Προκειμένου όμως, να επιτύχει την απόλυτη περισυλλογή, έχει ανάγκη από την καθοδήγηση, ενός διδασκάλου, ενός γκουρού, που σημαίνει αυτός που διαλύει το σκοτάδι.²²

Ο μαθητής κάτω από την καθοδήγηση του γκουρού, αρχίζει την εξάσκηση. Μόλις πραγματώσει τα δύο (2) πρώτα στάδια, δηλαδή την αυτοσυγκράτηση και την αυτοκαλλιέργεια, πραγματοποιείται η μύησή του από τον γκουρού, η επίσημη αποδοχή του ως μαθητή από τον γκουρού.

Ας δούμε όμως, τι είναι το Mantras. Κατά την διάρκεια της μυήσεως παίρνει από τον δάσκαλό του ένα νέο όνομα και μια τελετουργική φράση (μάντρα) για να την χρησιμοποιεί στον διαλογισμό μαζί με ένα κομπολόι από 108 χάνδρες. Η τελετουργική αυτή φράση χρησιμοποιείται και αποσκοπεί στο να θέσει εκτός λειτουργίας την σκέψη και τη συνείδηση και ταυτόχρονα να συγκεντρώσει το νου. Το μάντρα είναι ιερή λέξη ή συλλαβή ή μια σειρά από λέξεις ή συλλαβές, που με την συστηματική επανάληψή τους (japa) και την συ­γκέντρωση της σκέψης πάνω στην μυστική τους έννοια, φθάνει κανείς στην άμεση γνώση της Αλήθειας. Τα mantras δεν είναι διανοητικά κατασκευάσματα. Ανακαλύφθηκαν από φωτισμένους Yogis, που τα «είδαν» ή τα «ακούσαν», όταν αυτοί ευρίσκοντο σε υπερβατική κατάσταση συνείδησης .²³ Τα matras, σχε­δόν πάντοτε, απευθύνονται σε κάποια μορφή θεότητας (devata) και τότε, είναι διατυπωμένα με συλλαβές η λέξεις που σχετίζονται με την θεότητα αυτή. Η devata είναι μία ορισμένη όψη ή μορφή Θεού, που ο ασκούμενος την επικα­λείται με το mantra. Τα γράμματά των πρέπει να απαγγέλλονται με σχολα­στική ακρίβεια προφοράς, με τον σωστό τονισμό και τον κατάλληλο ρυθμό. Για τον λόγο αυτό, το mantra, όταν μεταφραστεί, παύει να είναι mantra, γιατί οι ήχοι που προφέρονται και ακούγονται στην μετάφραση δεν είναι αυτοί που απαιτούνται για την αποτελεσματική επίκληση της ορισμένης θεότητας.

Έτσι, λοιπόν, βλέπουμε ότι για έναν τρίτο το mantras φαίνεται σαν μια σειρά λέξεων, για τον Yogi όμως είναι μια συγκεντρωμένη σκέψη μεγάλης ισχύος, που οδηγεί σε βαθιές εμπειρίες. Αυτό  που λέγεται με το mantras, δηλ. αυτή η τελετουργική φράση, αποσκοπεί στο να θέσει εκτός λειτουργίας την σκέψη και την συνείδηση και ταυτόχρονα να συγκεντρώσει τον νου. Δεν είναι απαραίτητο να ξέρει ο μαθητής τι σημαίνει η μάντρα του. Μερικοί συνέδεσαν την μάντρα του με την ευχή, χωρίς όμως ισχυρά και λογικά επιχειρήματα ²⁴ Με τον τρόπο αυτό , η προσωπικότητα του μαθητή χάνεται, αλλά ταυτόχρονα ταυτίζεται με την παγκόσμια συνειδητότητα, στην οποία τελικά και διαλύε­ται ²⁵ Η τελετουργική φράση είναι συνήθως ονόματα θεών και λατρευτικές φόρμουλες και ιδιαίτερη σημασία δίδεται στον ήχο της, όπως προείπαμε.

Σύγκριση με τον Ησυχασμό

Οι διαφορές της Yoga με τον Ορθόδοξο Ησυχασμό είναι πολλές. Κατ’ αρχήν ο γέρων ησυχαστής με τον γκουρού διαφέρουν στο ότι έχουν διαφο­ρετικά κίνητρα και στόχους. Ο γκουρού επιζητεί την λύτρωση από τις αδιάκοπες μετενσαρκώσεις, στις οποίες υπόκειται νομοτελειακά, αφού δεν φρόντισε σε κάποια προηγούμενη ζωή του να λυτρωθεί. Στόχος του είναι να μην εισέλθει πλέον στην ψυχή του το Κάρμα, αρνητική ενέργεια, που θα τον αναγκάσει σε νέα μετενσάρκωση. Ο γέρων ησυχαστής όμως ζει στην ησυχία, όχι προς αποφυγή των διαφόρων ερεθισμάτων, αλλά διότι έχει τρωθεί τω πόθω Χριστού. Κινείται από αγάπη και μόνο προς το Χριστό και επιθυμεί την καλήν αλλοίωσιν και το είναι συν Χριστώ. Η όλη ζωή του είναι έκφραση της αγάπης του προς το Θεό και στόχος του είναι η έκφραση αυτής της αγάπης και της μετάνοιάς του απέναντι σ Αύτόν.²⁶ Δεν ζητεί, ούτε απαιτεί την θέα του ακτίστου φωτός. Αντίθετα με τον ησυχαστή, ο γκουρού πιστεύει πως μόνος του, στηριζόμενος αποκλειστικά και μόνο στις δικές του δυνάμεις, θα επιτύχει το σκοπό του.

Ο Ορθόδοξος Ησυχαστής επαφίεται στην αγάπη και το έλεος του Θεού. Γνωρίζει καλά ότι χωρίς «Αυτόν ου δύνασθαι ποιείν ουδέν» και επιπλέον θεωρεί τον εαυτόν του ανάξιο οποιοσδήποτε ευεργεσίας. Ο,τιδήποτε όμως έλθει, επιτυγχάνεται χάριτι θεία και είναι δώρο Θεού πού Εκείνος αποφάσισε πότε, πόσο και σε ποιόν θα το δώσει.

Η θέα του άκτιστου φωτός, αλλά και η πιο «μικρή» χαρισματική κατάσταση δεν είναι κατάληξη η επίτευγμα μιας ψυχολογικής τεχνικής και σωματικής γυμναστικής, αλλά «δόσις αγαθή και δώρημα τέλειον άνωθεν καταβαίνον», αποτέλεσμα πολύχρονης μαθητείας στον Χριστό.

Και στις δύο (2) περιπτώσεις έχουμε την καθοδήγηση του νέου από τον παλιό. Όμως ο υποτακτικός δεν έχει την ίδια σχέση με τον γέροντα που έχει ο μαθητής με τον γκουρού.

Ο υποτακτικός «κάνει» υπακοή στον γέροντά του και κόβει το θέλημά του, αλλά αυτές είναι αρετές, καθαρά πνευματικές καταστάσεις και δεν εκφυλίζονται.

Δημιουργείται μία πατρική σχέση, όπου ο γέροντας αισθάνεται τον υποτακτικό του σαν παιδί του, θέλει να τον δει να προκόβει πνευματικά και θεωρεί τον εαυτόν του υπεύθυνο γι’ αυτόν, αφού θα δώσει λόγο στον Θεό.

Στην καθαρά «τεχνική» πλευρά του θέματος, η γιόγκα έχει μια αυστηρή τελετουργία. Υπάρχει συγκεκριμένο «τυπικό». Ο μαθητής (γιόγκι) είναι υποχρεωμένος να εκτελέσει ορισμένες πράξεις - κινήσεις του σώματος, χωρίς να παρεκκλίνει καθόλου απ’ αυτές. Οποιαδήποτε παραμικρή έστω παράλειψη ή αλλοίωση, εκούσια ή ακούσια, επιφέρει λάθος αποτέλεσμα. Στην ορθοδοξία όμως τα πράγματα διαφέρουν. Κάθε γέροντας είναι ελεύθερος να εφαρμόσει την «παιδαγωγική μέθοδο» εκείνη, που θα φέρει το καλύτερο αποτέλεσμα, προσαρμόζοντάς την στην προσωπικότητα του υποτακτικού. Στην ορθοδοξία και ιδιαίτερα στον ορθόδοξο ησυχασμό, η ιδιαίτερη προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου διασώζεται και αξιοποιούνται όλα τα χαρίσματά του. Ακόμη όμως και στον τρόπο προσευχής γίνεται εξατομίκευση (π.χ. η ευχή μικρή-μεγάλη) και η έμφαση που δίδεται όχι στην τήρηση του γράμματος, των τυπικών κανόνων, αλλά στην καρδιακή προσέγγιση του γλυκύτατου και μειλίχιου Ιησού Χριστού.

Η ησυχαστική μέθοδος δεν υπήρξε αυτοσκοπός, αλλά μέσο που διευκολύνει την προσοχή, απαραίτητη προϋπόθεση της καθαράς προσευχής.

Ούτε ποτέ θεωρήθηκε ως μέσον αυτομάτου προσκτήσεως της θείας χάριτος.²⁷ Πολύ περισσότερο ο ορθόδοξος ησυχασμός δεν υπήρξε ποτέ διανοητικός και πλατωνίζων, αντίθετα ήταν πάντα και είναι βιβλικός και χριστοκεντρικός, υποστηρίζοντας ότι η βίωση της εμπειρίας της χάριτος περιλαμβάνει όλο τον άνθρωπο και όχι ένα μέρος αυτού, το Πνεύμα. Ο ορθόδοξος ησυχασμός διακηρύττει ότι η αποκάλυψη του Θεού δεν απευθύνεται στο ανθρώπινο πνεύμα μόνο, αλλά σε ολόκληρο τον άνθρωπο.

Έτσι λοιπόν όλος ο άνθρωπος ανακαινίζεται εν Χριστώ και ότι όλος ο κόσμος πρέπει να τεθεί σε μια διαδικασία μεταμορφωτική.²⁸ Στον ορθόδοξο μυστικισμό δεν επιδιώκεται η φυγή, όπως γίνεται σε διάφορες τάσεις ινδουιστικής κατευθύνσεως, που ζητούν να βοηθήσουν τον άνθρωπο να ξεφύγει από τις ανακυκλώσεις των μεταβιώσεων. Δεν έχουμε, όπως θα ήθελαν οι Ουπανισάντ, μια απορρόφηση του «μέσα στο απρόσωπο «Brahman», όπως το αλάτι διαλύεται μέσα στον ωκεανό. Ουσιώδες στοιχείο της πνευματικής τελειώσεως, η ολοκλήρωση του ανθρωπίνου προσώπου, η συνεχής κίνηση, η μετοχή στο ιστορικό γίγνεσθαι, το «αδιακόπως εκτείνεσθαι», μια συνεχής πορεία και ανέλιξη. ²⁹

Διακηρύττει ότι η αποκάλυψη του Θεού δεν απευθύνεται στο ανθρώπινο Πνεύμα μόνο, αλλά σε ολόκληρο τον άνθρωπο. Γι’ αυτό  και η Ε’ Οικουμενική Σύνοδος (553) κατεδίκασε τον Ωριγένη και τον Ευάγριο τον Ποντικό, επειδή αντικατέστησαν την διδασκαλία τους την Χριστιανική ανθρωπολογία με ένα νεοπλατωνικό σύστημα. Πολλά θα μπορούσαμε να αναθεωρήσουμε αν το αποτέλεσμα μας ικανοποιούσε. Ο Ινδουιστής μοναχός, όμως, τελικά αποβαίνει ένας άνθρωπος απόμακρος, ξένος, μακριά από τους ανθρώπους και τα προβλήματά τους, μακριά από τον κόσμο και τις ανησυχίες του.

Και όλα αυτά  αναγκαστικά προκειμένου να επιτύχει την προσωπική του λύτρωση, αγνοώντας όλους τους υπόλοιπους. Ο ορθόδοξος ησυχαστής δεν είναι αυτόνομος. Το κέντρο παραμένει πάντα η εν Χριστώ εμπειρία, η ένταξη στο μυστικό Σώμα του Χριστού, στην Εκκλησία.³⁰ Ο ησυχαστής δεν απομονώνεται από την εκκλησιαστική κοινότητα. Αλλά δια της προσευχής του Ιησού και των θείων μυστηρίων παραμένει άγρυπνο μέλος της. Ποτέ δεν αδιαφόρησε για τα προβλήματα των αδελφών του, παρά πάντοτε υπερασπίστηκε την αλήθεια και την δικαιοσύνη.

Ο ησυχαστής δεν επιδιώκει την φυγή από τον κόσμο, αλλά ακριβώς επειδή τον αγαπάει, επιλέγει την ησυχία. Ο ορθόδοξος ησυχασμός καλλιέργησε την κοινωνική ευαισθησία και την συνείδηση του κοινωνικού καθήκοντος, τονίζοντας ότι η τελειότητα συνίσταται στην αγάπη.³¹ Επιπλέον, ο χριστιανός μοναχός ελπίζει στον Θεό. Κάνει τον αγώνα του κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του φιλάνθρωπου Θεού, αγναντεύοντας το φως της ελπίδας.

Ο γιόγκι αρχικά έχει ως καθοδηγητή τον γκουρού. Έπειτα όμως είναι τελείως μόνος, προσπαθώντας να λυτρωθεί, εξαλείφοντας κάθε ίχνος της προσωπικότητάς του μέσα σ’ ένα απρόσωπο απόλυτο.

Επίσης ορθόδοξος μυστικισμός στενά συνδεδεμένος με τον μοναχισμό, διατηρεί επίσης έναν προφητικό χαρακτήρα. Υψώνει την φωνή της προσωπικής εμπειρίας εναντίον καταχρήσεων της εξουσίας, υπερασπίζεται την αλήθεια και την δικαιοσύνη, αντιδρά αποφασιστικά στην συμβατικότητα, στη στείρα εξωστρέφεια.

Στην χώρα μας τα τελευταία χρόνια αυξάνονται τα διάφορα κέντρα και οι σχολές Γιόγκα. Δημόσια η Yoga προβάλλεται ως «είδος γυμναστικής» και αρχικά γίνεται λόγος αποκλειστικά και μόνο για τις ασκήσεις των μυϊκών και νευροφυτικών κέντρων, για τις ασκήσεις αναπνοής και τα όμοια.

Δηλαδή από τα στάδια που αναφέραμε προηγουμένως, στην αρχή της παρούσης εργασίας μας, περιορίζονται στα: έλεγχος σώματος, ρύθμιση αναπνοής και μερικές φορές προχωρούν και στα στάδια: συγκράτηση των αισθήσεων και συγκέντρωση προσοχής. Πολλές σχολές προσπαθούν να αποθρησκευτικοποιήσουν κάπως τις ασκήσεις από τον ινδουιστικό χαρακτήρα τους, ώστε να γίνονται ευκολότερα αποδεκτές από τον μέσο Έλληνα. Άλλοι πάλι επιμένουν ότι δεν έχει, ούτε είχε θρησκευτικό χαρακτήρα.³² Επιμένουν ότι είναι «Επιστήμη».

Όσο όμως κι αν επιστρατεύονται ιδιότυπες λέξεις, γεγονός παραμένει ότι ο καθόλου προσανατολισμός της πραγματικής γιόγκα ήταν και είναι Θρησκευτικός ή παραθρησκευτικός. Όσοι μυούνται στον «διαλογισμό» της Γιόγκα, καθοδηγούνται προς μία κατεύθυνση σαφώς ινδουϊστική. Με οδηγούς, τις Βέδες και τα άλλα ιερά ινδικά κείμενα (ουπανισάντ - Πουράνας, Σούτρας, Τάντρας), κυρίως δε έχοντας ένα «δάσκαλο» (γκουρού), επιδιώκουν να αφομοιώσουν και να βιώσουν τις θεωρίες περί «κάρμα» και «σαμσάρα», δηλαδή περί ανακυκλήσεως των μεταβιώσεων, αναζητώντας σε τελευταία ανάλυση την λύτρωση-«μόξα»-από αυτόν τον κόσμο, τον μη πραγματικό, σε «οδούς», τις οποίες έχει καθορίσει η ινδουϊστική παράδοση, όπως είναι: η Κάρμα γιόγκα, η Τζνάνα γιόγκα, η Μπάκτι γιόγκα, η Χάθα γιόγκα, η Ράτζα γιόγκα.³³

Αυτόν τον «θρησκευτικό πυρήνα» αποσιωπούν και καλύπτουν τα διάφορα καταστατικά των Κέντρων Γιόγκα με γενικές φράσεις, π.χ. ισχυρίζονται ότι σκοπός τους είναι «η δημιουργία ανθρώπων ολοκληρωμένων φυσικά, διανοητικά και πνευματικά, προετοιμασμένων να λειτουργήσουν υπεύθυνα και δημιουργικά μέσα στο κοινωνικό σύνολο». Κατά κανόνα, οι ασκήσεις αυτές τοποθετημένες σ’ ένα πλαίσιο ινδουϊστικών αντιλήψεων, αποτελούν στάδια ενός ευρύτερου όλου, μιας γενικότερης πνευματικής πορείας. Στην πλήρη τους ανέλιξη αποσκοπούν πολύ μακρύτερα από τα όρια μιας σωματικής ευεξίας. Για να εκφραστούμε παραστατικά: όπως οι γονυκλισίες (οι «μετάνοιες» της μοναχικής μας παραδόσεως) δεν είναι απλές κινήσεις του σώματος, αλλ’ έχουν σχέση μ ένα γενικότερο πιστεύω και εκφράζουν μια συγκεκριμένη διάθεση και τάση ψυχής, αποβλέποντας σε πνευματικούς σκοπούς, κατά παρόμοιο τρόπο - τηρουμένων, βεβαίως, πάντοτε των αναλογιών-οι συνθετότερες ασκήσεις της γιόγκα έχουν συνάρτηση με ινδουιστικές παραστάσεις και σκοπεύουν σε πνευματικές θρησκευτικές εμπειρίες.

Σύγχρονες μαρτυρίες

Νομίζουμε ότι είναι σκόπιμο να δούμε πως ένας σύγχρονος ησυχαστής οριοθετεί συνοπτικά τις διαφορές του ορθόδοξου ησυχασμού με την Yoga.

1)   Στην «ευχή» εκφράζεται η πίστη μας στον Θεό, ο οποίος και μας σώζει με το να τον παρακαλούμε με το «Ελέησόν με».³⁴

2)   Η προσευχή συγκεντρώνεται στον προσωπικό Θεό, τον Θεάνθρωπον Ιησούν, γι’ αυτό  λέμε το «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού».

3)  Αποκτούμε την μακάρια κατάσταση της ταπεινοφροσύνης και δεν περιφρονούμε κανέναν αδελφό, αφού με το «ελέησόν με», θεωρούμε τον εαυτόν μας τον πιο αμαρτωλό. Η πνευματική τελείωσή μας είναι δώρο της Θείας Χάριτος, που λυτρώνει και δεν έχει την ανάγκη μιας αυτόνομης ανθρωποκεντρικής τεχνικής Γιόγκα και γυμναστικής.

4)   Η σωτηρία μας δεν εξαλείφει την προσωπικότητά μας.

5)   Αποκτούμε την ικανότητα να διακρίνουμε την πλάνη και την απάτη.

6)   Ο αγώνας συνδέεται με την κάθαρση και της ψυχής και του σώματος. Δεν επιδιώκεται η στωική απάθεια, αλλά η μεταμόρφωση των παθών, το «απαθές πάθος».

7)  Για τον Χριστιανό Ευρωπαίο δεν κρίνεται αναγκαία η Γιόγκα, ούτε ως γυ­μναστική, αλλά ούτε ως γνήσιο Ινδικό θρησκευτικό σύστημα. Οι γονυκλισίες, μετάνοιες της χριστιανικής παράδοσης αναφέρονται σε μίαν συγκεκριμένη διάθεση της ανθρώπινης ψυχής, που είναι μόνον κινήσεις του σώματος.³⁵

8)    Δεν επιδιώκεται η καταστροφή του σώματος, αλλά πολεμάται η σωματολατρία.

9)    Δεν αδιαφορούμε για τον έξω κόσμο.

10)  Δεν δίδεται μεγάλη σημασία στις ψυχοτεχνικές μεθόδους.³⁶ Τελειώνο­ντας θα θέλαμε να πούμε πως «όλες οι εικόνες έχουν πλαίσια και όλα τα πλαίσια των εικόνων έχουν μερικά κοινά χαρακτηριστικά. Κι όμως, οι εικό­νες μέσα στα πλαίσια, ίσως να είναι ολότελα διαφορετικές. Και αυτό , που μας ενδιαφέρει, σε τελική ανάλυση, είναι η εικόνα και όχι το πλαίσιο.³⁷

Επίλογος

Ως επίλογο θα παραθέσω τα λόγια δύο έγκριτων Καθηγητών Πανεπι­στημίου. «Η οριζόντια θέσις είναι ένδειξις - έκφρασις της εσωτερικής ησυ­χίας, της χαλαρώσεως, της στάσεως εκείνης, την οποία λαμβάνει ο Ινδός, ο οριζοντιωμένος Βούδας, ο οποίος εισέρχεται εις την ειρήνην του θανάτου, εις το Νιρβάνα και όχι ο Καθέτως επί του Σταυρού Κρεμάμενος Υιός του Θεού, είναι δια τον Ινδόν η συμβολική εικών της λυτρώσεως. Ο Ινδός, ήρεμος και απραγής εις την ακίνητον σημαντικήν στάσιν της θέσεως του Βούδα, αναμένει την πλήρη απελευθέρωσιν εκ του κόσμου, ενώ ο άνθρωπος της Δύσεως, ευρισκόμενος εις ενεργόν αφύπνισιν, είναι έτοιμος προς επίθεσιν ή προάσπισιν εκείνου, δια το οποίον έλαβε την εντολήν της Κυριαρχικής του Εξουσίας επί της γης».³⁸ «Ο Χριστιανός μελετά τον θάνατο για να απαλλαγεί από αυτόν. Στόχος του είναι η ανάσταση του όλου ανθρώπου, η αναγεννημένη και ολο­κληρωμένη προσωπικότητα. Για τον Ινδουιστή, η ανάσταση θα σήμαινε φυλά­κιση του ανθρώπου σε μια νέα ύπαρξη, που υπόκειται στον δεινό κύκλο των μετενσαρκώσεων. Αυτοτέλεια, λοιπόν, ολοκλήρωση και οντολογική ανακαίνιση του όλου Προσώπου και αιώνια Κοινωνία με τον Θεό Πατέρα δια της συμμετοχής στην ένδοξη φύση του Θεανθρώπου Χριστού, είναι το ιδεώδες του Χριστιανού. Χαμός στη μακαριότητα της άπειρης ακοσμικής θεότητας είναι το ιδεώδες του Ινδουιστή».³⁹

Μόνον εκείνοι που προσελκύονται από το ξένο, το ασυνήθιστο, έχουν κορεστεί από τους παραδοσιακούς τρόπους σκέψεως, δεν αισθάνονται άνετα μέσα στον εκκλησιαστικό τους οργανισμό από καθαρή περιέργεια κινούμενοι, παρασυρόμενοι από την «μόδα» ότι θα βρουν θεραπεία για τα πάντα μέσω της Γιόγκα. Ο σύγχρονος άνθρωπος πάσχει από ψυχολογικά και υπαρξιακά προ­βλήματα, αναζητά την εσωτερική ηρεμία και ελευθερία, και γι’ αυτό είναι ανάγκη να προσέξει την διδασκαλία των αγίων πατέρων της Εκκλησίας μας, και κυρίως, του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο οποίος οδηγεί τον άνθρωπο στην ουσιαστική επίλυση αυτών των προβλημάτων.

Ο χριστιανισμός είναι θεραπευτική επιστήμη, διότι θεραπεύει τον άρρω­στο άνθρωπο. Και αυτή η ασθένεια συγκεκριμενοποιείται στον νου. Η Εκκλη­σία με την διδασκαλία της, τη λατρεία, την άσκηση, τα Μυστήρια, ελευθερώνει τον νου και τον καθιστά ναό του Αγίου Πνεύματος. Αυτή η θε­ραπευτική αγωγή εφαρμόσθηκε και επιβεβαιώθηκε από όλους τους αγίους. Είναι η μόνη οδός που οδηγεί στον Θεό.⁴⁰ Αυτό  έχει ανάγκη ο σύγχρονος άνθρωπος που υποφέρει από την τραγική τριάδα, όπως θα έλεγε ο Βίκτωρ Φράνκλ, ήτοι τον πόνο, τις ενοχές και τον θάνατο, που αισθάνεται την ζωή του ως μία προθανάτεια εμπειρία, ενός υπαρξιακού και αιωνίου θανάτου και αναζητά όχι απλώς την βίωση της ηδονής, αλλά ίσως και μέσα από αυτήν, την επιβίωση της ψυχής.⁴¹

 

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: ΑΝΤΙΑΙΡΕΤΙΚΟΝ ΕΓΚΟΛΠΙΟΝ

Από το περιοδικό «ΚΟΙΝΩΝΙΑ»  ΔΕΛΤΙΟ ΤΗΣ «ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΕΝΩΣΕΩΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ» 

ΕΤΟΣ ΝΒ' · ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2009 · ΤΕΥΧΟΣ 1

 

Υποσημειώσεις

1. Mc Carney Yoga; Το κλειδί της ζωής, σ. 16.
2. Βεδική περίοδος (1500- 600 π.Χ.),Επική περίοδος (600 π.Χ-200 π.Χ.), Πε­ρίοδος των έξι συστημάτων (200 π.Χ. και πέρα). Τα έξι συστήματα της περιό­δου αυτής είναι: 1) Σύστημα Nyaya, 2) Σύστημα Vaisesik, 3) Σύστημα Sankhya, Σύστημα Yoga, Σύστημα Purva Mimansa και Σύστημα vendata.
3. Αναστασίου Γιαννουλάτου, (Αρχιεπισκόπου Αλβανίας), Όψεις Ινδουισμού- Βουδισμού, σσ 26-27.
4. Μπαγκαβάτ Γκιτά σημαίνει τραγούδι του αγαπημένου η «τραγούδι του Κυρίου». Είναι ένα από τα σημαντικότερα ιερά κείμενα του Ινδουισμού και θεωρείται το πιο δημοφιλές έργο της σανκριτικής λογοτεχνίας. Βλ. περισσ. στο Βαρώ Ζ., Μπαγκαβάτ Γκιτά. Μτφρ. Γ. Ζωγραφάκης, εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα 1966.
5. ΓΙΟΓΚΑ, McCarney, σ.22.
6. ΓΙΟΓΚΑ, McCarney, σ.22. Τέτοιες μορφές Γιόγκα είναι: Χάθα Γιόγκα (Hatha Yoga) (ανάπτυξη φυσικής κατάστασης και υγείας), Κάρμα Γιόγκα (Karma Yoga) (Γιόγκα της αιτίας και του αποτελέσματος, της δράσης), Μπάκτι Γιόγκα (ΒΗΑΚΤΙ YOGA, θ) Γιόγκα της αφοσίωσης, Ράτζα Γιόγκα (Raja Yoga), εξέλιξη διανοητικών δυνάμεων.
7.  1)Γιάμα (Yama), που αναφέρεται στην αυτοκυριαρχία, η οποία επιτυγχά­νεται μέσω 5 ηθικών κανόνων, 2) Νιγιάμα (Niyama) αναφέρεται και αυτή στην αυτοπειθαρχία και περιλαμβάνει πέντε (5 κανόνες. 3) Αζάνα (Asana) περι­λαμβάνει τον έλεγχο του σώματος με κατάλληλες στάσεις, προς εξουδετέρωση και επιβολή των ζωτικών ενεργειών του ανθρώπινου οργανισμού, 4) Πρανάγιαμα (Pranayama)αναφέρεται στην ρύθμιση της αναπνοής, 5) Πρατγιάχαρ (Pratyagara) αναφέρεται στην υποχώρηση αισθήσεων από τα πράγ­ματα του εξωτερικού κόσμου, ώστε να μην επηρεάζεται από τα εξωτερικά αντικείμενα, 6) Δάρανα (Dharana) αναφέρεται στην συγκέντρωση της προ­σοχής, εφ’ ενός αντικειμένου και στην προσήλωση του νου, τη σταθεροποί­ηση των ψυχικών και πνευματικών ικανοτήτων σ ένα ορισμένο τόπο η σημείο του σώματος, π.χ. ομφαλός, άκρη ρινός, καρδιά, άκρη γλώσσας κ.τλ., 7) Δγιάνα (Dhyana) αναφέρεται στην παθητική έμμονή και περισυλλογή, χωρίς διακοπή σ’ ένα αντικείμενο του διαλογισμού, 8) Σαμάδι (Samadi). Στο στάδιο αυτό  συ- ντελείται η απελευθέρωση και ο πλήρης φωτισμός του ανθρώπου, όπως πι­στεύουν οι Ινδουιστές. Σ’  αυτή την κατάσταση ο Γιόγκι δεν αντιλαμβάνεται τίποτα, ούτε έχει εξωτερική αίσθηση, 9) Τζνάνα Γιόγκα (Jnana- Yoga). Σ αυτή καταφεύγουν όσοι ζητάνε την αλήθεια και τέλος 10) η Κουνταλίνι Γιόγκα (Kun- dalini-Yoga, που είναι η βασικότερη οδός λυτρώσεως του ατόμου.
8. McCarney Γιόγκα, το κλειδί της ζωής, σσ. 48-49.
9. π. Νικολάου, X. Ιωαννίδη: Σημειώσεις Εκκλησιαστικής Γραμματείας μετά τον ΙΑ’ αιώνα, Αθήνα 1994, σ. 18.
10. Νικοδήμου Αγιορείτου: Αόρατος Πόλεμος, έκδ. Νεκτάριος Παναγόπουλος, Αθήνα 1985, σ. 17.
11. Νικοδήμου Αγιορείτου: ο.π., σ. 24
12. Αναστ. Γιαννουλάτου (νυν Αρχιεπ. Αλβανίας): Όψεις Ινδουισμού- Βουδι­σμού, Αθήνα 1985.
13. Διονυσίου Γ. Δακουρά: Συμβολική των Ινδικών Θρησκευμάτων, έκδ. Συμ­μετρία, Αθήνα 1995, σ. 47.
14. Δ. Βελισσαρόπουλου.· Ιστορία της Ινδικής Φιλοσοφίας, έκδ. ΔΩΔΩΝΗ, Αθήνα 1981, σ. 2.
15. Διονυσίου Γ. Δακουρά: Συμβολική των Ινδικών Θρησκευμάτων, έκδ. ΣΥΜ­ΜΕΤΡΙΑ, Αθήνα 1995.
16. ΓΙΟΓΚΑ το κλειδί της ζωής, έκδ. Μπουκουμάνη, Αθήνα 1977, σελ. 229, 275.
17. ΓΙΟΓΚΑ το κλειδί τής ζωής, ο.π. 27
18. Αναστασίου Γιαννουλάτου (νυν Αρχιεπ. Αλβανίας): ό.π, σσ. 82, 83, 84.
19. π. Αντωνίου Γ. Αλεβιζόπουλου: Αποκρυφισμός - Γκουρουϊσμός, έκδ.Ν.ΕΠΟΧΗ, Αθήνα 1993, σ. 13
20. Θ. Παντουβά: Ερμηνευτικό Λεξικό τής Ινδικής Φιλοσοφίας καί του Γιόγκα, έκδ. Καρδαμίτση, Αθήνα 1989, σ. 66.
21. π. Αντωνίου - Γ. Αλεβιζόπουλου: ό.π., σ. 33.
22. Θ. Παντουβά: ο.π., σ. 66.
23. Θ. Παντουβά: Ερμηνευτικό Λεξικό τής Ινδικής Φιλοσοφίας καί τοϋ Γιόγκα, έκδ. Καρδαμίτση, Αθήνα 1989, σελ.89,90.
24. π. Αντωνίου Γ.  Αλεβιζόπουλου: ό.π., σ. 13.
25. π. Αντωνίου Γ. Αλεβιζόπουλου ο.π., σ. 180,184.
26. π. Νικολάου, Χ. Ιωαννίδη: ό.π., σ.26-28.
27. Αναστασίου Γιαννουλάτου (νυν Αρχιεπ. Αλβανίας): ό.π., σ.93.
28. Αναστασίου Γιαννουλάτου (νυν Αρχιεπ. Αλβανίας): δ.π., σ.93.
29. Αναστασίου Γιαννουλάτου (νϋν Αρχιεπ. Αλβανίας): ό.π., σσ.91-92.
30. Αναστασίου Γιαννουλάτου (νϋν Αρχιεπ. Αλβανίας): ο.π.,σ.91
31. Αναστασίου Γιαννουλάτου (νϋν Αρχιεπ. Αλβανίας): δ.π., σ.92
32. Αναστασίου Γιαννουλάτου (νϋν Αρχιεπ. Αλβανίας): δ.π., σσ.85-86.
33. Αναστασίου Γιαννουλάτου (νϋν Αρχιεπ. Αλβανίας): δ.π., σ. 86.
34. Βλάχου Ιεροθέου (Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Αγίου Βλασίου). Μιά βραδιά στήν έρημο τοϋ Αγίου Όρους, έκδ. Ι.Μ. Γενεθλίου Θεοτόκου (Πελαγίας), σελ. 44.
35. Δ. Δακουρα,Η προβολή τών Ασιατικών Θρησκευμάτων εις τήν Δύσιν, σ. 63.
36. Βλάχου Ιεροθέου ( Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Αγίου Βλασίου), ό.π., σ. 48.
37. ΚΑΑΛΙΣΤΟΥ WARE, Η δύναμη του ονόματος, έκδ. ΑΚΡΙΤΑΣ, σ. 66.
38. Δ. Δακουρα , ό.π., σ. 63.
39. Γρηγ. Ζιάκα: Γιόγκα, αλήθεια καί πλάνες, σ. 273.
40. Μητρ. Ναυπάκτου καί Αγίου Βλασίου κ.Ιεροθέου Βλάχου, Ορθόδοξη Ψυ­χοθεραπεία, Πατερική ψυχοθεραπεία, Ι.Μ. Γενεσίου Θεοτόκου (Πελαγίας).
41. Μητροπ. Ναυπάκτου καί Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου Βλάχου, Η αρρώστια τής θρησκείας, εφημ. Ελευθεροτυπία, 23/12/2001.

Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον      www.egolpion.com 

2  ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014

Read more: http://www.egolpion.com/hsixasmos_yoga.el.aspx#ixzz2sKp5aQlw